S’imàgine est sa proa segura chi a su tzentru de sa Bia de sa Pàgia b’at un’istampu nieddu. Publicadu in sa rivista  The Astrophysical Journal Letters, su resurtadu est istadu annuntziadu in totu su mundu. A tres annos dae sa prima foto, s’imàgine noa cunfirmat definitivamente s’esistèntzia de un’istampu nieddu a su tzentru de sa galàssia nostra. Satisfatzione manna de Ciriaco Goddi de Universidade de Casteddu, chi at collaboradu a sa chirca, e de Elisabetta Liuzzo Nicola Marchili, Kazi Rygl, totus e tres de s’Inaf,  Mariafelicia De Laurentis de Universidade Federicu II de Nàpule e Infn, e Rocco Lico de Instituto de Astrofísica de Andalucía e Inaf.

Sa foto est istada otenta gràtzias a una rete globale de oto radiotelescòpios, tra custos su prus potente  de su mundu: Alma (Atacama Large illimeter/submillimeter Array), a su cale s’Itàlia partètzipat a traessu de s’European Southern Observatory (Eso) e acasàgiat su nodu italianu de su Tzentru regionale europeu Alma acanta sa sede de s’Inaf de Bologna.

Sos radiotelescòpios funtzionant in cuntemporànea e totu paris sunt istados puntados cara a su coro de sa galàssia pro diversas notes in su mese de abrile de su 2017, regollende datos  pro medas oras, pròpiu comente si  faghet un’espositzione longa cun una màchina fotogràfica. Nointames Sagiutarius A* siat meda de prus probe respetu a su primu istampu nieddu fotografadu, a  nd’otènnere s’imàgine est istadu meda de prus difìtzile: ca est prus piticu e su gas chi girat  a inghìriu suo a totu biore, non permitit una bona visibilidade. Duncas, pro otènnere s’imàgine est tocadu a fàghere una mèdia de sas medas imàgines otentas in sa campagna de chirca.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Unu viàziu piticu intre sos Binos Sardos Prus Nodidos.

Sa Sardigna est una de sas regiones de binàrias prus ammaghiantes de Itàlia, un’ìsula dae s’istòria millenària in ube su binu nàschet dae su faveddu continu intre mare, bentu e terra. Sos binos sardos prus nodidos sunt s’issida berà de cust’iscrocca ùnica e de sas variedades suas autoctonas, meda de sas cales non esistint in àteros logos.

Su prus famadu est su Cannònanu de Sardigna, ruju sìmbolu de s’ìsula, ispartu mescamente in Barbàgia e Ozzastra, connottu pro s’istruttura sua, sos nuscos de frutos rujos maduros, ispètzias e mata mediterrànea e pro su ligàmene cun sa bezzesa de sas populatziones locales. Intre sos biancos si annodittat su Vermentinu de Gaddura DOCG, s’ùnicu binu sardu a denominatzione de orìgine controllada e garantida, friscu, sapidu e nuscadu, nàschidu in un’iscrocca granìtica e bentosa chi dd’at donadu elegàntzia e mineralidade.

In su sud-ovest de s’ìsula s’affirmat su Carignanu de su Sulcis, a bortas contipizadu subra de bìnzas antigas a arboreddu a curtzu a su mare, unu ruju cadriu e modde, cun tanninu galanosu e cun nuscos de fruta iscura e ispètzias. Meda difùndidu in su tzentru-sud est su Monica de Sardigna, unu binu traditzionale, pagu tànnicu e de buffada fàtzile, cun nuscos de cariasa e frores, ideale pro sa coghina de donzi die.

Intre sos biancos istòricos bi est su Nuragus de Casteddu, una de sas variedades de vide prus antigas de s’ìsula, forzis introdùida dae sos Fenicios, chi donat binos lèbios e friscos, ligados a su connottu de sos massajos. Prus cumpressa e delicada est sa Malvasia de Bosa, prodùida in s’adde de su Temu, unu binu aromàticu chi podet èssere siccu o durche, cun notas de frores, de mendùla e mele, figura de una produtzione artesana de balore mannu.

Unu casu ùnicu in su panorama italianu est sa Vernàccia de Aristanis, binu biancu ossidativu afinuadu suta unu velu de frementu, cadriu e fungudu, cun nuscos de fruta sica, ispètzias e mendùla ranchida. A costazu de custos nùmenes istòricos cumparint variedades comente su Bovale, o Muristellu, chi dat binos fraigados e potentes, e su Torbadu de L’Alguer, variedade rara torrada a agatare in sos ùrtimos annos, capatze de espressare biancos elegantes, friscos e minerales.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22