Castelli sardos, tesoros cuados de sa Sardigna

Fiant belle chentu, unos cantos sunt intatos, àteros nche sunt rutos. Benint dae su Medioevu e sunt inghiriados dae istòrias e contos, pantasmas e arcanos.
Dae promontòrios subra su mare castiaiant sas marinas e dominaiant sas baddes, a sos pees issoro bi sunt burgos e tzitades costeras. Sos casteddos de sos giuigados fiant istados fraigados intre is sèculos XI e XIV, acasagiaiant distacamentos militares e a bortas fiant fintzas dimoras de nòbiles. Pèrdida sa funtzione difensiva, a bellu a bellu fiant istados abbandonados: medas sunt andados pèrdidos, de àteros abarrant sas murisinas ebbia, ma medas sunt lòmpidos finas a nois belle intatos.
Ogni casteddu tenet sos contos misteriosos suos alimentados dae sa fantasia populare ma chi però tenent peri unu fundu de veridade. Si contant de batallas crudeles, de ‘arcanos’ irrisortos, de amores, presones, ritiros voluntàrios, secuestros, furas, torturas e traitorias. Su mitu chi a s’ispissu los acumonat sunt sas richesas custoidas in càscias cuadas in aposentos chi bi si podet lòmpere colende dae coladòrgios segretos. A agatare s’iscusòrgiu non fiat fàtzile, e pro complicare sas cosas su tesoro fiat semper acostagiadu dae èsseres fantàsticos comente sa musca matzedda, gigantes e àteras criaduras. Ma sos casteddos no allegant de fatos acanta sos protagonistas sunt sos òmines ebbia, ma a s’ispissu peri sas fèminas, chi a bias sunt figuras mìticas comente sas janas o puru personàgios isctòricos cun una personalidade istraordinària, comente sa giuighissa Lionora de Arbarè, a sa cale sunt ligadas sas sortes de medas fortilesas giudicales.
Ma andamus a fàghere s’elencu de sos printzipales casteddos sardos prus intatos e prus importantes:
Casteddu de Serravalle o de sos Malaspina, Bosa
Pagu est cambiadu dae su sèculu XII, cando fiat istadu fraigadu su casteddu de sos nòbiles Malaspina: s’istrutura est agiumai intata e su burgu mantenet sa bellesa medievale antiga.
Castello de Su Burgu
Su casteddu dòminat totu su territòriu de su Gotzèanu, ricu de padentes millenàrios, oe òasis naturalìsticas. Contos antigos allegant de Prunisenda, mugere de su giùighe Costantinu, e de Adelasia, ùrtima reina de Torres chi si fiat retirada in esìliu in su casteddu in esìliu.
Casteddu de sa Fava, Pasada
Sos giùighes de Gaddura l’aiant fraigadu pro amparare Pasada dae sos corsaros saratzenos.
Casteddu de Seddori
S’agatat in su Mèdiu Campidanu. Pro su controllu suo arboresos e catalanos aiant gherradu meda, bida sa positzione istratègica sua e sa terra generosa sua, tando comente a oe.
Casteddu de Marmidda, Is Pratzas
Su nùmene suo derivat dae su mitu, mama Natura asseguraiat nutrimentu a su pòpulu a traessu de sas suas titas suas, est a nàrrere sos montigros durches e fèrtiles de sa Marmidda. Sa bidda immoe tenet pagu prus de 250 ànimas ma tenet cun unu museu digitale innovativu chi gràtzias a su cale si podet connòschere comente si biviat in su Medioevu.
Casteddu de Acquafredda, Silìcua
Inoghe b’aiat aiat bìvidu su conte Ugolino, propietàriu prus famadu de su casteddu. Vanni Gubetta, unu ses agutzinos suos, si pessat siat istadu impresonadu in sa turre de guàrdia, chi aprontat a sa turre manna tzentrale e est narada pro cussu ‘de s’impicu’.
Casteddu de San Michele, Casteddu
Subra de sa punta de Santu Micheli unu tempus b’aiat una crèsia bizantina, posca unu cunventu cristianu. Subra de sas muros suos sos feudatàrios aiant fatu unu casteddu fortificadu, oe torradu a noa vida comente logu de arte, cultura e natura. Su restàuru at permìtidu de iscobèrrere gallerias e una tzitade suterrànea parallela.
“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

© RIPRODUZIONE RISERVATA