Giuseppina Nicòli, naschet in Casatisma (Pavia) su 18 de santandria 1863, fiat sa de chimbe de deghe fìgios. Sa sua fiat una famìlia chi istiat bene. A pitzinna sa morte de su frade prus mannu de issa de un’annu, dda corpit meda. Su dolore, l’acùrtziat a su Crocifissu e faghet crèschere in issa su disìgiu de si cunsagrare a Deus. Su babbu ispirituale la faghet apresiare a su Carisma de San Vincenzo de’ Paoli, e issa pedit de intrare a fàghere parte de sas Fìgias de sa Caridade.

Sos superiores la mandant a Sardigna. Arribbat a Casteddu su primu ghennàrgiu de su 1885. At in pessu lòmpidu 21 annos; a su Cunservatòriu de sa Providèntzia l’acollint a bratzos abertos. Si distinghet pro su particulare talentu educativu chi l’agiuat a isvilupare su sentidu missionàriu suo genuinu. Est portada pro  s’insegnamentu e divenit amiga de is pitzinneddos pòveros de su bighinadu Castello. Pro issos otenet de abèrrere un’iscola serale, sa domìniga faghet su catechismu e los faghet intrare in s’assòtziu de is “Luigini”. A 36 annos est numenada suor servente (superiora) in s’Orfanotròfiu de Tàtari. Inoghe, nointames totu sas dificultades, si faghet meda amare e istimare. Cun issa sas iscolas de s’Orfanotròfiu aumentant sas setziones, aberit sas iscolas de catechismu pro pipios, pitzocos, giòvanas serbidoras e un’iscola de religione pro sas istudiantes de sas classes sennoriles. Fundat e dirighet s’Assòtziu de sas Fìgias de Maria, ànimat sas Damas de Caridade, introduit sas Mòngias in càrtzere.

Su nùmene de Suor Nicòli est prus che totus ligadu a “is Piciocus de Crobi”, pitzocheddos meda connotos in Casteddu pro more de sa “sa còrbula” (sa cofa), cun sa cale si balàngiant de tantu bìvere. Suor Nicòli s’acùrtziat custos pitzocos cun sa matessi delicadesa de una bona mama. Los conchistat, los torrat a batijare cun su nùmene de “Marianelli” (monelli de Maria), li simparat a lèghere e a iscrìere, los ghiat a esertzitare una professione, los aprèsiat a sa fide e a sa vida sotziale. S’ùrtimu annu de sa vida sua, su 1924, benit acusada de una cosa chi no aiat fatu e sa no anche acabbat in totus sos giornales de sa tzitade. Issa e sas sorres atzetant “sa proa” cun mudìmene, fintzas a cando su Presidente de s’Amministratzione atetat de àere isballiadu e  reconnòschet s’errore. In su letu de morte suor Giuseppina lu perdonat e issu s’inchinat e basat su lentzolu de suor Nicòli oramai mori mori.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Unu viàziu piticu intre sos Binos Sardos Prus Nodidos.

Sa Sardigna est una de sas regiones de binàrias prus ammaghiantes de Itàlia, un’ìsula dae s’istòria millenària in ube su binu nàschet dae su faveddu continu intre mare, bentu e terra. Sos binos sardos prus nodidos sunt s’issida berà de cust’iscrocca ùnica e de sas variedades suas autoctonas, meda de sas cales non esistint in àteros logos.

Su prus famadu est su Cannònanu de Sardigna, ruju sìmbolu de s’ìsula, ispartu mescamente in Barbàgia e Ozzastra, connottu pro s’istruttura sua, sos nuscos de frutos rujos maduros, ispètzias e mata mediterrànea e pro su ligàmene cun sa bezzesa de sas populatziones locales. Intre sos biancos si annodittat su Vermentinu de Gaddura DOCG, s’ùnicu binu sardu a denominatzione de orìgine controllada e garantida, friscu, sapidu e nuscadu, nàschidu in un’iscrocca granìtica e bentosa chi dd’at donadu elegàntzia e mineralidade.

In su sud-ovest de s’ìsula s’affirmat su Carignanu de su Sulcis, a bortas contipizadu subra de bìnzas antigas a arboreddu a curtzu a su mare, unu ruju cadriu e modde, cun tanninu galanosu e cun nuscos de fruta iscura e ispètzias. Meda difùndidu in su tzentru-sud est su Monica de Sardigna, unu binu traditzionale, pagu tànnicu e de buffada fàtzile, cun nuscos de cariasa e frores, ideale pro sa coghina de donzi die.

Intre sos biancos istòricos bi est su Nuragus de Casteddu, una de sas variedades de vide prus antigas de s’ìsula, forzis introdùida dae sos Fenicios, chi donat binos lèbios e friscos, ligados a su connottu de sos massajos. Prus cumpressa e delicada est sa Malvasia de Bosa, prodùida in s’adde de su Temu, unu binu aromàticu chi podet èssere siccu o durche, cun notas de frores, de mendùla e mele, figura de una produtzione artesana de balore mannu.

Unu casu ùnicu in su panorama italianu est sa Vernàccia de Aristanis, binu biancu ossidativu afinuadu suta unu velu de frementu, cadriu e fungudu, cun nuscos de fruta sica, ispètzias e mendùla ranchida. A costazu de custos nùmenes istòricos cumparint variedades comente su Bovale, o Muristellu, chi dat binos fraigados e potentes, e su Torbadu de L’Alguer, variedade rara torrada a agatare in sos ùrtimos annos, capatze de espressare biancos elegantes, friscos e minerales.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22