Mancari sa pandemia, sa Politzia Istradale in Sardigna at sighidu in s’òpera sua de preventzione, pro more de limitare su nùmeru de intzidentes e de mortes.

Peri in Sardigna, comente in Itàlia, sa Politzia Istradale at fatu unu resocontu de s’atividade sua, chi in su 2021, mancari s’apretu sanitàriu, est istada forte e contina.

Dae su 1° de ghennàrgiu a su 31 de mese de idas 2021 sunt istados fatos 35.000 controllos de persones e cuntestadas 27.322 infratziones a su Còdighe de s’Istrada.

Is violatziones atzertadas sunt istadas prus che totu cussas pro etzessu de velotzidade, est a nàrrere 4.997, ma medas sunt istadas peri is patentes (2.115) e is cartas de tzirculatzione (1.250) retiradas. Casi 60 mìgia imbetzes sunt is puntos patente leados.

Is automobilistas sutapostos a s’etilòmetru sunt istados 14.338, de custos 661 santzionados pro ite si sunt postos a sa ghia a pustis de àere bufadu alcòlicos, mentras cussos denuntziados pro ghia suta de s’efetu de drogas sunt istados 17.

A dolu mannu dae su raportu annuale de sa Politzia Istradale nde essit a campu chi is intzidentes sunt istados prus de s’annu 2020, acanta  si fiant registrados 17 intzidentes mortales cun 19 vìtimas e 319 intzidentes cun lesiones cun 448 persones feridas. In 2021 sunt istados rilevados 15 intzidentes mortales cun 16 vìtimas, e 367 intzidentes cun feridos cun 489 persones feridas.

Is datos chi pertocant su trasportu professionale sunt malos etotu. In is istradas sardas sunt istados impreados 168 politziotos, chi ant controlladu 1044 autocarros, 20 de custos de natzionalidade istràngia, atzertende 325 infratziones e retirende 2 patentes e 5 cartas de tzirculatzione.

S’atividade investigativa est istada dedicada prus che totu a parare fronte a is fenòmenos criminales comente su tràficu illètzitu de is veìculos, chi at portadu a su deferimentu de 6 persones a s’A.G. cun su secuestru 7 veìculos ogetu de ritziclàgiu. 61 sunt istados imbetzes is controllos a is esertzìtzios pùblicos, chi ant cumportadu sa rilevamentu de 12 violatziones.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Una cosa est segura: non nci tenet unu logu cena nòmene. Podimu finas annànghere chi unu logu esistit pro ite tenet su nòmene. Una bidda, unu padente, unu bacu, unu tacinu, ogna tretu e cada corratzu de su sartu at retzidu su nòmene suu, e custu nòmene dipendet de medas cosas. Dae comente est fatu (Tacu, Su Fossu, Cucureddu), dae sa positzione (Su Solianu, Parendaddai, Partaelo, Su Paris de Oriente), dae chi ddoe abitàt o dae su maere (Maist’Antinu, Giuanni Lai, Sa de is Mereos), dae su colore “Mont’Arbu, Cùcuru Orrùbiu, Funtana Niedda) de una mata chi ddoe faghet (S’Orròali, s’Orrulàriu, Sa Murta) o peri de unu fatu particulari chu ddoe at sutzèdiu, in sa realidade (S’atza de Tabacu, sa Forà de is Dexeoto, s’Ocidroxu) o in sa mitologia de una bidda o de unu pòpulu (Pranu de Sànguini, Sa scala de santu Orgiu).

Is topònimus sunt coerentes cun sa limba de su logu. In Sardigna sunt in sardu. Pro cussu su destinu issoro est acapiadu a cussu de sa limba.  Chi benit a mancare sa limba de su logu, in totu su mundu, si colat dae unu paesàgio de sa coerèntzia a un paesàgiu dissotziau. Mudant is puntos de riferimentu in su territòriu. Calicuna cosa la ischint sos nativos americanos o sos aborìgenos australianos. Sos topònimos traditzionales benint iscassados e remplassados dae cussos de sos conchistadores militares e cummentziales. Custu fenòmenu non tocat sos logos de mare ebbia, ma fintzas sos logos de monte, bastat a bìere sa punta prus arta de su Gennargentu.

Sos topònimos traditzionales benint iscassados dae cussos cummertziales, dae sos cartellos turìsticos e dae sas istatziones balneares.. Si perdet su cuntatu cun sa realtade e cun sa natura de su logu.

Custu fenomenu est prus presente in is logos de mare, acantu is topònimos antigos, cussus chi portant sa mente a s’orìgine de s’antropizatzione is logos o a sa flora caraterìstica sua, o ancora a s’istòria sua, benint bogados dae nùmenes esòticos, pensamus a locas o tzilleris chi si narant il Sultano, la Scimitarra, il Corsaro nero… Sutzedet peri ca is nùmenes abbarrant ma perdent su significu originale issoro, comente, su topònimu Kala Moru… Duncas, a pustis de nos àere cambiadu su nùmenes de is biddas (pensamus a Gelisuli cun Girasole, a Barì cun Bari Sardo), immoe sunt cambiende is topònimos de su sartu puru.

In Orrì, in comunu de Tortolì, famada est s’ispiàgia de Il Golfetto, chi in beridade si narat Muscì, e s’ispiàgia “dei milanesi” in berteru est Musculedda, chi benit dae su nòmene sardu de sa còtzula.

Ite nos faghet cumprèndere custa cosa? Ca sa toponomàstica di un territòriu no est solu una disciplina geogràfica, ma peri linguìstica, istòrica, antropològica e culturale.

Ogna logu abitau, esprimit sa rapresentatzione de su mundu de sa gente chi ddoe bivit, esprimit is valores de una sotziedade e peri s’identidade sua.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”