S’istudiosa, durante su de 150 anniversàrios de sa nàschida de Grazia Deledda est impinnada in una faina intensa de cunvegnos editoriales e divulgativos subra su Nobel sardu.

Ma ite abarrat galu de nàrrere a pustis de unu sèculu e mesu de sa prus famada sarda a su mundu?  Ilaria Muggianu Scano insegnante originària de Nùgoro ma chi at seberadu de bìvere a Casteddu, mancari siat giòvana meda, prus a mancu 20 annos, est un’istudiosa de Deledda, Nobel pro sa literadira oe est istudiada in totu su mundu, dae Parigi a Manhattan.

Muggianu Scano, iscritora crìtica in prosa, giornalista, autora teatrale e televisiva, cumintzat dae una formatzione vària e internatzionale, dae sos istùdios de ingenieri a sa làurea in Filosofia, dae cussos Teològicos a cussos in Sotziologia e filosofia de su limbàgiu. Oe, durante su de 150 anniversàrios de sa nàschida de Grazia Deledda est impinnada in medas cunvegnos editoriales e divulgativos subra su Nobel sardu. Ma ite abarrat ancora de nàrrere a pustis de unu sèculu e mèdiu de sa prus famada sarda a su mundu?

Issa, istudiosa de Deledda, insegnat a su Litzeu De Sanctis – Deledda de Casteddu, comente bivet custu làntziu a dados de su destinu?

No apo un’ànimu fatalista, ma depo ammìtere chi m’ispàssiat sa cumbinatzione de sa sorte chi pro mene no est tzertu de sinnu nèutru. Craramente bivo su dòpiu impinnu cun grandu responsabilidade e so reconnoschente a sa dirigente iscolàstica Maria Rosaria De Rosaria, chi cun grandu sensibilidade culturale at donadu crobba a sas propostas meas  in totu s’annu de tzelebratziones de Grazia Deledda, unu progetu chi punnat a interessare sos studiosos internatzionales prus mannos de Deledda  e permìtere a issos de interagire cun sos pitzocos de sos diversos indiritzos de s’istitutu Biotecnològicu, Linguìsticu, de sas Iscièntzias Umanas e su giòvanu indiritzu Ambientale.

In prus sos pitzocos sunt ammaniende un’òpera editoriale de argumentu  deleddianu, chi at a dare sustàntzia a sa preparatzione retzida dae sos dotzentes, unu traballu matanosu chi no at a mancare de dare gratificatzione manna a sa vigìlia de s’intrada issoro in su mundu universitàriu e de su traballu. At a èssere un’importante interventu subra su territòriu chi cheret significare sa firmesa cun cale chircamus de reagire contra su disacatu de sa pandemia, e lu cherimus fàghere movende dae sa cultura e de s’educatzione.

S’Iscola est fintzas trasmìtere a sos pitzocos perseveràntzia e coràgiu e no una sèrie de isperos e sentimentales sena fundamentu cara a su benidore. Est unu disafiu bellu su de portare Grazia Deledda in su mundu de s’educatzione superiore, cun probabilidade s’universu de s’insegnamentu est s’ùnicu mai rugradu de su Prèmiu Nobel.  A su contràriu, penso chi mòvere dae sas iscolas siat importante pro una formatzione  cumpoleta subra de sa figura sua.

Comente faghet a apassionare sos giòvanos a s’istùdiu de Gràtzia Deledda?

Pro como est semper mègius analizare sa persone chi si tenet a dae in antis. Deo apo coladu sos ùrtimos annos a traduire, literalmente, biografia e òperas  de Grazia Deledda  a sa Generatzione Z. Gen Z e Millennials sunt cussos chi podimus ascrìere una fundatzione noa de su limbàgiu.  Abertos a totus sos furisterismos de cada etnia, ant dadu vida a una limba bia. Est inoghe chi s’addobiant cun Deledda. Su limbàgiu issoro rifletet e resesset a espressare sa sotziedade in ue bivimus, a la plasmare. Su limbàgiu nou issoro est unu cuntenidore mannu,  in ue s’agatat ogni categoria culturale, polìtica e sotziale de su passadu, s’universu deleddianu non faghet etzetzione, cun bona paghe de sos puristas.

Est possìbile duncas, contare Grazia Deledda dae banda de sas sòlitas notziones biogràficas de anti feminismu, cuntierra cun Pirandello e ambiguidade polìtica in riferimentu a Mussolini?

Deo creo chi cale si siat deleddista dignu de custu nùmene siat oramai istracu de su sistema narrativu de sos sòlitos chircadores de cunsensu in sa retza.

Est beru, ogni bia chi si faghet tzinnu a sas fèminas chi ant chircadu de impedire sos progetos de Deledda, chirchende de dda  iscualificare  comente Pirandello e sa disamistade cun su Duce definida  in manera tèbida “afascismu”, totu custu at   at cunsìstidu  sa Caporetto intelletuale de Deledda,  in favore  de sa chirca de unu cunsensu  fatziles ma a sa longa non pagat.  Si abarremus in tema iscolàsticu e universitàriu est unu modu tzertu de istudare in sos giòvanos unu cale si chi siat interessu intelletuale. Sa retòrica est semper destinada a andare male. Su traballu matanosu de chirca allonghiat su caminu, est beru, ma ogni conchista tenet unu sabore de eternu, de cambiamentu.  Si posca si cheret fàghere  sensatzionalismu cun lecutos biogràficos est sufitziente prenare su logu  de curiosidades, comente  su fatu chi Grazia Deledda esseret un’apassionada tifosa de sa Lazio, finas  tesserada!

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sa titulare de su Tribagliu ispetada in Portovesme: sos tribagladores torrant a ponnere s’attentzione subra de su tempus benidore de sa fravica.

Sa responsàbile natzionale de su Tribagliu at cunfirmadu sa presentzia sua in sa favrica industriale de su Sulcis-Igresiente, rispondinde a sa dimanda fata dae sos tribagliadores de s’approntu de Portovesme. Sa bìsita est prevedida pro su sero de chenàbura e est, pro sos tribagliadores, unu mamentu detzisivu a pustis de dies de protesta e de preoccupatzione creschente pro su destinu de su situ produtivu.

Sa mobilitatzione, mandada a in antis dae deghe dies in una bardiada permanente in unu de sos silos de sa zura industriale, naschet dae s’intzertesa funguda chi s’est creada in sos ùrtimos meses. S’atònzu at difatis sinzadu unu puntu crìticu, cun sa cumunicatzione de sa mancàntzia de sos fundos netzessàrios pro garantire su mantènnimentu de sa fravica in cunditziones aggualadas a una torrada cumintzande dae su tempus benidore.

Pro annos custas resursas ant permìtidu de preservare sa fravica, in s’isetu de s’arribu de su metanu e de faghere partire sa produtzione, disizzu chi no s’est ancora realitzadu. Sa situatzione at ispintu sos tribagliadores a un’atzione de protesta urtima, chi tenet s’intentu de torrare a attirare s’atentzione de sas istitutziones natzionales. In custas dies no est mancadu s’azzudu de sas organizatziones sindacales, chi a livellu regionale ant creffidu espressare acostamentu e torrare a arrebronare sa netzessidade de un’interventu polìticu lestru e cuncretu. Sa bardiada, rapresentat sa tensione chi arrugat s’iscrocca, est divennida unu logu de cunfrontu e de pressione tales chi sa contierra non siat innorada.

Sa bìsita de sa rapresentante guvernativa est acollida comente unu passàzu de fundamentu. Sos tribagliadores isperant de ottènnere accraramentu subra de s’afficcu de sa fravica e subra de s’impignu de su guvernu po che bogare sos problemas de sas regulas chi impedint una solutzione chi duret in su tempus.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”