Si nch’est iscutu dae sa ventana pro evitare de èssere agredidu dae un’ursu, sa pobidda imbetzet s’est sarbada pro meràculu dae una calada de pee de s’animale.

Una note chi no at a pòdere èssere ismentigada dae una còpia de Pescosolido, in su Frusinate, chi si sunt agatados a afrontare un’ursu Marsicanu chi si nch’est apicadu finas a su primu pranu.

Is carabineris sunt intervènnidos a pustis de sa mutida de sa còpia de una chimbantina de annos chi fiat galu afartzada dae s’atopu cun sa bèstia.

Sa fèmina e su pobiddu si nche sunt agatados s’ursu a prus pagu de unu metru de distàntzia. In is retes sotziales sa pobidda at afirmadu chi intendende sonos chi beniant dae su terratzu de s’aposentu de corcare a su primu pranu, pensende chi esseret calicunu imbucadu a furare, sunt essidos a foras faghende lughe cun is telefoneddos.

Sa fèmina, comente at bidu s’ursu at betadu una boghe e s’animale at chircadu de ddi donare una farrancada chi però non dd’at pitzigada, sende chi at fatu unu brìnchidu in segus e est resèssida a arribbare a sa ghenna ventana a 4 metros de distàntzia. Diferente sa sorte pro su maridu chi s’agataiat in s’àngulu a dereta de sa mugere, e bidende•si ungronadu dae s’ursu est istadu custrintu a s’imbolare de suta.

Pro bona sorte su corridòriu est de 3 metros, e mancari sa ruta siat istada lègia meda, s’òmine no at tentu cunsighèntzias graves, ma dolos in totu sa carena, prus che totu a s’anca e a s’ossu de s’ancua.

S’animale, assustadu cussu puru, at iscitu una pariga de corpos chi pro però ant corpidu solu una paràbola betza, mentras s’òmine feridu est resèssidu a torrare a imbucare a domo dae sa ghenna de sa coghina aberta in presse dae sa pobidda.

S’animale si nche fuidu in mesu a s’iscuridu. Is avistamentos de paros de ursu brunu Marsicano in biddas de sa Badde de Comino sunt semper fitianos: a s’acabbu de mese de ladàmine un’ursu sididu aiat chircadu de budare abba in una funtana posta in mesu a sa pratza printzipale de San Donato Valcomino, bidda chi est a largu unos canto chilòmetros dae Pescosolido.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22