Rossana est unu robot assistente de biblioteca capatzu de interagire cun is bisitadores averiguende sa disponibilidade de is libros rechestos e acumpangende is impitadores a is parastàgios acanta sunt collocados.

Presentada is dies coladas in Casteddu, Rossana at leadu su nùmene de s’acrònimu de su sistema operativu Ros – Robot operating system -, e est su primu robot antropomorfu de su Crs4, su Tzentru de chirca de su Parcu sientìficu e tecnològicu de sa Sardigna, isvilupadu in collaboratzione cun Athlos, azienda ispetzializada in intelligèntzia artifitziale e interatzione tra òmine e màchina.

Su màrchiu ‘Rossana’ est istadu depositadu pro identificare s’hardware, is cumponentes fìsicos e su software de movimentu de su robot. In custu progetu, s’azienda at ativadu unu sistema cunversatzionale avantzadu realizadu a posta pro su robot, cun unu ‘cherbeddu’ chi est a tretu de cumprèndere, allegare, subènnere e de imparare. In prus, gràtzias a una memòria esperientziale basada subra su reconnoschimentu visivu de is ddi chistionant, podet gestire arresonos personalizados.  Su robot est ispetzializadu comente un’assistente bibliotecàriu chi donat inditos subra is libros e subra is autores presentes, e prus in generale subra àteros autores e volùmenes. Sa màchina si prestat a àteras isperimentatziones e tenet potentzialidades mannas de isvilupu in pro su chi pertocat s’interatzione cun s’ambiente esternu.

Massimo Deriu, tecnòlogu de su CRS4, paris cun is giòvanos collegas Federico Bachis e Marco Massa, est su chi at presentadu dimanda de brevetu de su sistema de navigatzione “a su serradu” chi permitit a su robot de si mòvere in intro de un’ispàtziu fìsicu limitadu.

Su protòtipu est su resurtadu finale de su progetu cramadu “Robotika”, finantziadu dae Sardegna Ricerche cun 300.000 èuros, chi previdiat s’isvilupu de unu protòtipu de robot fìsicu cunversatzionale. S’isperimentatzione, fata belle totu durante su segundu acorru causadu dae sa pandemia, est istada portada a in antis in is laboratòrios de su CRS4, cuncordados pro s’ocasione comente chi èsserent is aposentos de una biblioteca.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”