Is museos cun autonomia ispetziale sunt dotados de autonomia iscientìfica, finantziària, contàbile e organizativa e sunt cumpostos dae diretore, CDA, comitadu scientìficu e collègiu de is revisores de is contos.

Is òrganos primàrios garantint s’acumprimentu de sa missione de su museu, nd’avèrguant s’economitzidade, s’eficàtzia e s’eficatzidade de is fainas e còmpudant sa calidade iscientìfica de s’oferta culturale e de is pràticas de cunservatzione, gosamentu e valorizatzione de is benes in cunsigna a su museu.

Sa cumpositzione de is òrganos collegiales est determinada in su respetu de s’echilìbriu tra is gèneros.

Is àteros museos dotados de autonomia ispetziale in Itàlia sunt sa Galleria Burghesa, is Gallerias de is Uffizi, sa Galleria Natzionale de Arte Moderna e Cuntemporànea de Roma, is Gallerias de s’Acadèmia de Venètzia, su Museu de Capodimonte, sa Pinacoteca de Brera, sa Règia de Caserta, sa Galleria de s’Acadèmia de Firentze, sa Galleria Estense de Mòdena, sa Galleria Natzionale de arte antiga de Roma, su Museu Natzionale de su Bargello, su Museu Archeològicu Natzionale de Nàpoli, su Museu Archeològicu Natzionale de Règiu Calàbria, su Museu Archeològicu Natzionale de Tarantu, su Parcu archeològicu de Paestum, su Palatzu Ducale de Màntova, su Palatzu Reale de Gènova, su Polu Reale de Torinu, sa Galleria Natzionale de is Marcas e sa Galleria Natzionale de s’Ùmbria.

Abarrant dotadas de autonomia ispetziale fintzas sa Subraintendèntzia ispetziale pro su Colosseo, su Museu Natzionale Romanu e s’àrea archeològica de Roma e sa Subraintendèntzia ispetziale pro Pompei, Ercolanu e Stàbia.

Su sìndigu, torrende gràtzias a su ministru, at postu a notu chi «ddoe at bases pro una collaboratzione meda profetosa, Casteddu e sa Sardigna tenent potentzialidades mannas».

Su ministru Franceschini at torradu a sutalineare chi s’idea de investire risursas importantes pro avalorare a su màssimu is Gigantes de Monte Prama.

Unu viàziu piticu intre sos Binos Sardos Prus Nodidos.

Sa Sardigna est una de sas regiones de binàrias prus ammaghiantes de Itàlia, un’ìsula dae s’istòria millenària in ube su binu nàschet dae su faveddu continu intre mare, bentu e terra. Sos binos sardos prus nodidos sunt s’issida berà de cust’iscrocca ùnica e de sas variedades suas autoctonas, meda de sas cales non esistint in àteros logos.

Su prus famadu est su Cannònanu de Sardigna, ruju sìmbolu de s’ìsula, ispartu mescamente in Barbàgia e Ozzastra, connottu pro s’istruttura sua, sos nuscos de frutos rujos maduros, ispètzias e mata mediterrànea e pro su ligàmene cun sa bezzesa de sas populatziones locales. Intre sos biancos si annodittat su Vermentinu de Gaddura DOCG, s’ùnicu binu sardu a denominatzione de orìgine controllada e garantida, friscu, sapidu e nuscadu, nàschidu in un’iscrocca granìtica e bentosa chi dd’at donadu elegàntzia e mineralidade.

In su sud-ovest de s’ìsula s’affirmat su Carignanu de su Sulcis, a bortas contipizadu subra de bìnzas antigas a arboreddu a curtzu a su mare, unu ruju cadriu e modde, cun tanninu galanosu e cun nuscos de fruta iscura e ispètzias. Meda difùndidu in su tzentru-sud est su Monica de Sardigna, unu binu traditzionale, pagu tànnicu e de buffada fàtzile, cun nuscos de cariasa e frores, ideale pro sa coghina de donzi die.

Intre sos biancos istòricos bi est su Nuragus de Casteddu, una de sas variedades de vide prus antigas de s’ìsula, forzis introdùida dae sos Fenicios, chi donat binos lèbios e friscos, ligados a su connottu de sos massajos. Prus cumpressa e delicada est sa Malvasia de Bosa, prodùida in s’adde de su Temu, unu binu aromàticu chi podet èssere siccu o durche, cun notas de frores, de mendùla e mele, figura de una produtzione artesana de balore mannu.

Unu casu ùnicu in su panorama italianu est sa Vernàccia de Aristanis, binu biancu ossidativu afinuadu suta unu velu de frementu, cadriu e fungudu, cun nuscos de fruta sica, ispètzias e mendùla ranchida. A costazu de custos nùmenes istòricos cumparint variedades comente su Bovale, o Muristellu, chi dat binos fraigados e potentes, e su Torbadu de L’Alguer, variedade rara torrada a agatare in sos ùrtimos annos, capatze de espressare biancos elegantes, friscos e minerales.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22