Comente a ogna istade s’Ogiastra est pigada de mira de sa manu de is ponefogu. Oe ebbia at essidu fogu in Tortolì a mangianu e in Barì a merie, in sa Foxi. Unu campègiu e unas cantas domos ant arriscadu de èssere brusiadas cando su fogu nch’est brincadu a unu matone de canna de riu. S’interventu deretu de is pompieris e de s’elicòteru de is Guàrdia Forestales est istadu de profetu. Is fracas sunt istada mortas e is residentes paris cun is villegiadores ant pòdidu torrare a is domos issoro A bisu de is pompieris su fogu est istadu postu aposta, aprofitende pròpiu de su bentu forte chi at tirade totu sa die.

In su coro de Nugoro, sa domo museu de Grassia deledda contat sa vida e s’anima de s’iscrittora premiu Nobel.

In su tzentru istoricu de Nugoro, intre sas domos in pedra de su bichinau de Santu Predu, si acciappat unu logu carrigu de memoria e signifficu: sa domo nadale de Grassia Deledda, oe revertida in su Museu Deleddianu. Custu fraicu de s’ottichentos,sentzillu ma galanosu, accasazat una de sas pius importantes testimonias de sa vida e de s’opera de s’iscrittora sarda chi, in su 1926, at binchidu su Premiu Nobel po sa Litteradura, prima e sola femina italiana a lu retzire. Sa domo est bistada decrarada monumetu natzionale giai in su 1937, a dimustrassione de s’importantzia culturale e simbolica de su fraigu.

Comporada dae su comune de Nugoro in su 1968 e intregada a s’Istitutu Superiore Regionale Etnografico (ISRE) in su 1979, est bistada abberta a su pubbricu in su 1983. S’allestimentu de oe, rennoadu in su 2006, est padriu supra tres pranos e deghe salas chi contant in manera attuffada sa pitzinnia, sa giovinesa e sa maduresa de s’iscrittora. Su caminu de s’esposissione permittit de bintrare in cuntattu derettu cun su mundu chi at ispiradu sa contassia sua: dae sos oggettos de donzi die a sos mobbiles originales, dae sos documentos personales a sas fottograffias de famiglia.

Sa bisita si abberit cun d’una parte dedicada a su cuntestu istoricu e culturale de sa Nugoro de s’Ottighentos, sighint sas salas dedicadas a sa coghina e sa canava, torradas a fraigare in manera fidele gratzias puru a sos contos de sos romanzos suos. Una sala intrea est dedicada a sa Nugoro culturale de cussu tempus, connotta comente “Atene de sos Sardos”, e a sas friguras chi l’ant animada: dae Frantziscu Ciusa a Bustianu Satta, dae Antoni Ballero a
Sarbadore Satta. S’apposentu ‘e carama de s’iscrittora, simple ma prena de lughe, cun d’una ventana chi abbaidat cara a su monte Ortobene, cusservat unu balore simbolicu forte meda. De importantzia particulare est fintzas sa corte triangulare de fora.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/20