Est cumentzada dae s’Ogiastra sa de ses editziones de Significante, sa Rassigna se Ispetàculos tra Foeddos e Mùsica de is Fìgios de Arte Medas, s’assòtziu culturale ghiada dae su Maistru Gianluca Medas. Ocannu s’argumentu printzipale at a èssere sa Giustìtzia; difatis, giòbia 4 de abrile, in Elini, est istadu presentadu su libru “ Còdighe de sa vendita barbaritzina”, de s’autore orunesu Antonio Pigliaru (Orune 1922- Tàtari 1969). Nois de Vistanet.it fìamus indedda e amus intervistadu a Gianluca Medas a in antis de s’ispetàculu cosa sua.

Maistru, proite ais isseberadu unu tema gosi difìtzile comente cussu de sa Giustìtzia?

Amus isseberadu custu tema pro ite oe semus bivende tempos difìtzile a beru, marcados dae medas ingiustìtzias: sotziale, econòmica e finas polìtica. Pro custu amus selladu de indagare a pitzu de sa notzione de Giustìtzia, in intro de su significu suo prus artu, partende pròpiu dae su cuntzetu chi nde teniant is intelletuales e is òmines mannos de su tempus coladu che a Pigliaru. S’importu de custu autore est su de àere descritu in manera atenta e pretzisa s’idea chi si teniat de sa giustìtzia in sa sotziedade sarda de is primos annos de su 900.

In Sardigna cun su faeddu Giustìtzia si identìficant finas is magistrados, sa politzia e is giùighes. In ogna manera su significu de custa paràula tenet, de sòlitu, unu valore negativu, bastat a pensare a is modos de nàrrere comente a “sa giustìtzia mala, sa giustìtzia chi ti mòciat, oppure ‘tza chi ti cùrgiat”. Segundu issu, cales sunt is raighinas de custu sentimentu contràriu de is sardos pro sa giustìtzia?

In s’antigu sa Giustìtzia rapresentaiat su Re, unu Re istràngiu chi non istaiat in Sardigna, ma chi in s’ìsula giughiat is rapresentantes suos chi cumandaiant sa giustìtzia. Custos rapresentantes fiant malos cun is pòberos e bonos cun is ricos. Custa situatzione at cunditzionadu sa mentalidade nostra e finas sa manera de allegare nostra.

Sa tarea de s’Assòtziu Fìgios de Arte Medas est cussu de leare a in antis unu discursu basadu a pitzu de su Teatru, de sa Cultura Populare e de sa Narratzione. In custa rassigna, però, sa Cumpangia teatrale bostra ponet in iscena finas òperas clàssica e testos literàrios chi pro definitzione sunt cultos e dotos, e non populares! Comente est possibile custu acostiamentu tra literadura e Cultura populare?

Pro medas custu acostiamentu diat a pòdere pàrrere atrividu, ma chie connoschet s’istòria nostra ischit chi no ddoe est nudda de istranu. Deo bèngio de una famìllia de teatristas chi pro traditzione at semper postu in iscena cummèdias dialetales e populares, ma cada rapresentatziones giughiat in intro unu significados dignos de is òperas clàssicas. Tocat finas a si subènnere chi sa literadura at semper pigadu ispiratzione dae sa cultura populare.

In is ispetàculos chi leades in iscena donades unu grandu tretu a sa mùsica, difatis is òperas bostras sunt òperas mùsicu- teatrales. Ma cale est sa funtzione de sa mùsica in intro de sa rapresentatzione?

Sa mùsica est una manera comente a is àteras pro contare un’istòria. Est che a sa boghe etotu. Gosi comente ballu e mùsica faghent sa festa, gosi boghe e musica faghent su contu. Pro custu devo torrare gràtzias a is collaboradores mios: Andrea Congia, chi sonat sa chiterra clàssica e Enzo Favata chi sonat su sassòfonu.

Custa istade in Elini ais leadu in iscena su libru de Marcello Fois dedicadu a Samuele Stochino, sa Tigre de s’Ogiastra, Memòrias de su bòidu. Proite sa gente est galu interessada a sa figura de custu bandidu?

Creo chi Samuele Stochinu non siat unu esempru chi tocat a sighire, pro ite ca fiat unu delincuente chi at mortu finas una pipia innotzente. In ogna modu creo chi sa gente siat prus interessada a su disìgiu de giustìtzia suo, chi a sa fine est su matessi chi tenimus totu.

Gràtzias Maistru!

Calidade de s’ària in Sardigna: unu cuadru intreu chi faghet coraggiu.

Sa Sardigna registrat in su 2024 unu cuadru intreu positivu subra de sa calidade de s’ària, mancari cun calicuna dificultade in alas suta custante osservassione. Est su chi cumparit dae sa Relatzione annua subra de sa calidade de s’ària preparada dae s’Arpas. In s’ala  de Casteddu, chi cumprendet ses comunos e tres logos de osservassione, non sunt istados agatados codiamentos de sas affrontaduras de sa leze. Sas bessidas printzipales de bogada abbarant su tràficu, su calllentamentu de sas domos e sas attividades portuales, aeroportuales e ferroviarias.

Fintzas in sas alas urbanas de Tàtari e Terranoa sa situatzione abbarrat firma e in sas affrontatziones de sa leze. In Tàtari sas bessidas bènint printzipalmente dae su tràficu e dae su callentamentu de sas domos, mentres in Terranoa sunt de importu fintzas sas attividades portuales e aeroportuales. In ambas alas non sunt istados iscobertos codiamentos de sos valores de affrontamentu.

Attentzione particulare benit dae sas alas industriales. In s’ala de Assèmini-Maccrarieddu si cunfirmat una minimada a pagu a pagu de sos livellos de anidride solforosa, in lìnia cun s’inclinu de sos ùrtimos annos.

In s’ala de Sarrocu sos livellos mèdios de benzolo sunt in minimamentu rispetu a sos annos colados, chene codiamentos de sas affrontaduras; si registrant oras de punta in calicuna ocasione, ma no medas de ponnere difficultades. S’ala de Portescusu-Portovesme, caraterizada dae unu carrigu mannu de bogadas, mantenet una situatzione medrada. A s’acabu, in s’ala industriale de Portu Turres sos valores de sos impestadura resurtant lebados e totu intro  de sas affrontaduras de sa leze.

In sas alas rurales, sos sete logos de osservassione cunfirmant valores firmos e in manera làsca intro de sos lìmites de sa leze. S’indittadore ozono si mantenet intro de s’affrontadura, mentres sa caraterizatzione de sos prueres fines pro metallos pesantes mustrat valores sutta  de sas affrontaduras e de sos iscopos de sa leze.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”