Est cumentzada dae s’Ogiastra sa de ses editziones de Significante, sa Rassigna se Ispetàculos tra Foeddos e Mùsica de is Fìgios de Arte Medas, s’assòtziu culturale ghiada dae su Maistru Gianluca Medas. Ocannu s’argumentu printzipale at a èssere sa Giustìtzia; difatis, giòbia 4 de abrile, in Elini, est istadu presentadu su libru “ Còdighe de sa vendita barbaritzina”, de s’autore orunesu Antonio Pigliaru (Orune 1922- Tàtari 1969). Nois de Vistanet.it fìamus indedda e amus intervistadu a Gianluca Medas a in antis de s’ispetàculu cosa sua.

Maistru, proite ais isseberadu unu tema gosi difìtzile comente cussu de sa Giustìtzia?

Amus isseberadu custu tema pro ite oe semus bivende tempos difìtzile a beru, marcados dae medas ingiustìtzias: sotziale, econòmica e finas polìtica. Pro custu amus selladu de indagare a pitzu de sa notzione de Giustìtzia, in intro de su significu suo prus artu, partende pròpiu dae su cuntzetu chi nde teniant is intelletuales e is òmines mannos de su tempus coladu che a Pigliaru. S’importu de custu autore est su de àere descritu in manera atenta e pretzisa s’idea chi si teniat de sa giustìtzia in sa sotziedade sarda de is primos annos de su 900.

In Sardigna cun su faeddu Giustìtzia si identìficant finas is magistrados, sa politzia e is giùighes. In ogna manera su significu de custa paràula tenet, de sòlitu, unu valore negativu, bastat a pensare a is modos de nàrrere comente a “sa giustìtzia mala, sa giustìtzia chi ti mòciat, oppure ‘tza chi ti cùrgiat”. Segundu issu, cales sunt is raighinas de custu sentimentu contràriu de is sardos pro sa giustìtzia?

In s’antigu sa Giustìtzia rapresentaiat su Re, unu Re istràngiu chi non istaiat in Sardigna, ma chi in s’ìsula giughiat is rapresentantes suos chi cumandaiant sa giustìtzia. Custos rapresentantes fiant malos cun is pòberos e bonos cun is ricos. Custa situatzione at cunditzionadu sa mentalidade nostra e finas sa manera de allegare nostra.

Sa tarea de s’Assòtziu Fìgios de Arte Medas est cussu de leare a in antis unu discursu basadu a pitzu de su Teatru, de sa Cultura Populare e de sa Narratzione. In custa rassigna, però, sa Cumpangia teatrale bostra ponet in iscena finas òperas clàssica e testos literàrios chi pro definitzione sunt cultos e dotos, e non populares! Comente est possibile custu acostiamentu tra literadura e Cultura populare?

Pro medas custu acostiamentu diat a pòdere pàrrere atrividu, ma chie connoschet s’istòria nostra ischit chi no ddoe est nudda de istranu. Deo bèngio de una famìllia de teatristas chi pro traditzione at semper postu in iscena cummèdias dialetales e populares, ma cada rapresentatziones giughiat in intro unu significados dignos de is òperas clàssicas. Tocat finas a si subènnere chi sa literadura at semper pigadu ispiratzione dae sa cultura populare.

In is ispetàculos chi leades in iscena donades unu grandu tretu a sa mùsica, difatis is òperas bostras sunt òperas mùsicu- teatrales. Ma cale est sa funtzione de sa mùsica in intro de sa rapresentatzione?

Sa mùsica est una manera comente a is àteras pro contare un’istòria. Est che a sa boghe etotu. Gosi comente ballu e mùsica faghent sa festa, gosi boghe e musica faghent su contu. Pro custu devo torrare gràtzias a is collaboradores mios: Andrea Congia, chi sonat sa chiterra clàssica e Enzo Favata chi sonat su sassòfonu.

Custa istade in Elini ais leadu in iscena su libru de Marcello Fois dedicadu a Samuele Stochino, sa Tigre de s’Ogiastra, Memòrias de su bòidu. Proite sa gente est galu interessada a sa figura de custu bandidu?

Creo chi Samuele Stochinu non siat unu esempru chi tocat a sighire, pro ite ca fiat unu delincuente chi at mortu finas una pipia innotzente. In ogna modu creo chi sa gente siat prus interessada a su disìgiu de giustìtzia suo, chi a sa fine est su matessi chi tenimus totu.

Gràtzias Maistru!

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22