Est cumentzada dae s’Ogiastra sa de ses editziones de Significante, sa Rassigna se Ispetàculos tra Foeddos e Mùsica de is Fìgios de Arte Medas, s’assòtziu culturale ghiada dae su Maistru Gianluca Medas. Ocannu s’argumentu printzipale at a èssere sa Giustìtzia; difatis, giòbia 4 de abrile, in Elini, est istadu presentadu su libru “ Còdighe de sa vendita barbaritzina”, de s’autore orunesu Antonio Pigliaru (Orune 1922- Tàtari 1969). Nois de Vistanet.it fìamus indedda e amus intervistadu a Gianluca Medas a in antis de s’ispetàculu cosa sua.

Maistru, proite ais isseberadu unu tema gosi difìtzile comente cussu de sa Giustìtzia?

Amus isseberadu custu tema pro ite oe semus bivende tempos difìtzile a beru, marcados dae medas ingiustìtzias: sotziale, econòmica e finas polìtica. Pro custu amus selladu de indagare a pitzu de sa notzione de Giustìtzia, in intro de su significu suo prus artu, partende pròpiu dae su cuntzetu chi nde teniant is intelletuales e is òmines mannos de su tempus coladu che a Pigliaru. S’importu de custu autore est su de àere descritu in manera atenta e pretzisa s’idea chi si teniat de sa giustìtzia in sa sotziedade sarda de is primos annos de su 900.

In Sardigna cun su faeddu Giustìtzia si identìficant finas is magistrados, sa politzia e is giùighes. In ogna manera su significu de custa paràula tenet, de sòlitu, unu valore negativu, bastat a pensare a is modos de nàrrere comente a “sa giustìtzia mala, sa giustìtzia chi ti mòciat, oppure ‘tza chi ti cùrgiat”. Segundu issu, cales sunt is raighinas de custu sentimentu contràriu de is sardos pro sa giustìtzia?

In s’antigu sa Giustìtzia rapresentaiat su Re, unu Re istràngiu chi non istaiat in Sardigna, ma chi in s’ìsula giughiat is rapresentantes suos chi cumandaiant sa giustìtzia. Custos rapresentantes fiant malos cun is pòberos e bonos cun is ricos. Custa situatzione at cunditzionadu sa mentalidade nostra e finas sa manera de allegare nostra.

Sa tarea de s’Assòtziu Fìgios de Arte Medas est cussu de leare a in antis unu discursu basadu a pitzu de su Teatru, de sa Cultura Populare e de sa Narratzione. In custa rassigna, però, sa Cumpangia teatrale bostra ponet in iscena finas òperas clàssica e testos literàrios chi pro definitzione sunt cultos e dotos, e non populares! Comente est possibile custu acostiamentu tra literadura e Cultura populare?

Pro medas custu acostiamentu diat a pòdere pàrrere atrividu, ma chie connoschet s’istòria nostra ischit chi no ddoe est nudda de istranu. Deo bèngio de una famìllia de teatristas chi pro traditzione at semper postu in iscena cummèdias dialetales e populares, ma cada rapresentatziones giughiat in intro unu significados dignos de is òperas clàssicas. Tocat finas a si subènnere chi sa literadura at semper pigadu ispiratzione dae sa cultura populare.

In is ispetàculos chi leades in iscena donades unu grandu tretu a sa mùsica, difatis is òperas bostras sunt òperas mùsicu- teatrales. Ma cale est sa funtzione de sa mùsica in intro de sa rapresentatzione?

Sa mùsica est una manera comente a is àteras pro contare un’istòria. Est che a sa boghe etotu. Gosi comente ballu e mùsica faghent sa festa, gosi boghe e musica faghent su contu. Pro custu devo torrare gràtzias a is collaboradores mios: Andrea Congia, chi sonat sa chiterra clàssica e Enzo Favata chi sonat su sassòfonu.

Custa istade in Elini ais leadu in iscena su libru de Marcello Fois dedicadu a Samuele Stochino, sa Tigre de s’Ogiastra, Memòrias de su bòidu. Proite sa gente est galu interessada a sa figura de custu bandidu?

Creo chi Samuele Stochinu non siat unu esempru chi tocat a sighire, pro ite ca fiat unu delincuente chi at mortu finas una pipia innotzente. In ogna modu creo chi sa gente siat prus interessada a su disìgiu de giustìtzia suo, chi a sa fine est su matessi chi tenimus totu.

Gràtzias Maistru!

A s’iscoberta de su logu archeològicu prus bellu de Tortolie

Su logu archeològicu de S’Ortali ’e su Monti, postu in s’iscrocca de Tortolie, in Ozzastra, est unu de sos cumplessos preistòricos e protostòricos prus importantes e mènzus cunservados de sa Sardigna. Postu intre duos rilievos a pagos chilòmetros dae su mare, in sa carrela chi che leat a sa plaja de Orrì, su logu apparat unu viazzu raru in mesu a millènnios de istòria, arregande testimoniàntzias chi partint dae su Neolìticu e arribant a s’edade de su Brunzu.

Inoghe si podet ammirare una domus de janas chi benit dae su Neolìticu reghente, iscavada in sa roca e destinada a s’interru cumone, duos menhir abbarrados chi faghent pensare a s’antiga presentzia de un’alliniamentu megalìticu e unu tzìrculu de pedra de casi 12 metros de diàmetru, ligadu a ritos o pràticas de comunidade de s’edade de su Ramene.

De importu particulare est sa tumba de sos Zigantes, architetura funerària tipica de sa tziviltade nuràgica, cun unu passaditzu longu de interru, incornissadu dae s’esedra, chi contat sas usàntzias antigas ligadas a su cultu de sos mortos. Su coro de su cumplessu est però su nuraghe S’Ortali ’e su Monti, una istruttura manna de pedra fraigada forzis in su 1500 a.C., formada dae unu bastione tzentrale e dae unu bastione elliticu cun turres a costazzos, un’òpera chi testimonzat sas capatzidades de fraigu e organizatzione de sos nuràgicos.

In giru a su nuraghe s’istèndiant sa bidda e zuras de tribagliu diferentes, intre de sas cales bi fuint logos de manizu e mescamente, silos pro sa cunservatzione de sos tzereales, elementos chi mustrant s’importu de sa lauranza in sa vida de donzi die de sas comunidades de cussa edade. Bìsitare S’Ortali ’e su Monti cheret nàrrere a s’infùndere in d’una bista ancora intrea, in ue sa presentzia de s’òmine antigu faeddat cun sa natura a inghìriu e apparat unu cuadru claru de comente sas populatziones preistòricas isseberaiant e modellaiant sos logos in ue bìvere.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”