Su s’ispèrrumu de Gorropu, chi marcat sa làcana tra su sartu de Orthullè e Orgòsolo, benit bisitada ogna annu de unu muntone de escursionistas e amantiosos de sa natura. Allegamu.nos unu pagu cun Luciano Pigiosu Murgia, guida ambientale escursionistica de Orthullè chi paris cun unu sòtziu suo gestit unu de is logos prus bellos e ispantos de s’Ogiastra e de Sardigna.

Salude Luciano! Sa prima pregunta chi ti facu est custa: ite bolet nàrrere Gorropu?

Su significu de custu faeddu dda narat sa paràula etotu: in sardu gorropu est unu ispèrrumu, unu bacu isfundadu o unu logu irrocadu, pròpiu su chi est Gorropu. Sa cosa chi bògio sutalineare, pro ite medas ddu isbàlliant, est ca su nùmene est “Gorropu” e non “Su Gorropu”!

La sotziedade tua chi gestit su situ de Gorropu si narat “Chìntula”, est a narre “arcu de chelu”. Proite ais isseberadu custu nùmene?

Amus postu custu nùmene a sa sotziedade nostra pro ite est unu faeddu chi forsis s’imperat petzi un bidda mia. In prus est una paràula chi praghet a sa gente e chi abarrat deretu in conca!

Comente est nàschida s’idea de fundare sa sotziedade Chìntula?

Deo paris cun su sòtziu miu Fabrizio Vella semus semper istados amantiosos de su sartu nostru e peri de escursionismu e de paritzu tempus pensaìamus fàghere carchi cosa chi auniret is duas cosas. Tando chimbe annos faghet amus presentadu unu progetu a sa Comuna de Orthullè chi at crètidu a sa proposta nostra e nos at dadu in cuntzessione s’àera de Gorropu.

Comente est su raportu cun is biddas a làcana, Durgali e Orgòsolo?

Durgali giughet sa fortuna de bìere a Gorropu de sa bidda, pro ite ddu tenet a craru e tocat a nàrrere chi is durgalesos ddu ant semper isfrutadu su situ pro su turismu issoro, ma bisòngiat finas a nàrrere chi Gorropu est totu a banda de intro de su sartu de Orthullè. A ogna manera is raportos sunt bonos, siat cun Durgali, siat cun Orgòsolo, cun sa cale cumpartzimus su Supramonte.

Dae ue movent is escursiones? Tenides unu Campu Base?

Tzertu. Una parte de su progetu nostru previdiat s’impreu pro campu base de un’istatzione betza d is carabineris, fata in su 1959.gràtzias a unu finantziamentu Regionale a gràtzias a su permissu de sa Comuna, semus renèssidos a asseliare e torrare a nou sa caserma chi s’agatat pròpiu a metade de caminu tra Orthullè e Baunei, in s’istatale 125. Dae in cue faghimus mòvere totu is ispeditziones e is bisitas fache a Gorropu, ma peri fache a su Supramonte e a Tìscali.

Pro chie cheret ddoe tenet finas sa possibilidade de papare e de corcare?

Si nos si ddu pedint nois damus finas s’ismurzu, opuru aprontamus finas su pràngiu in is cuiles e in is pinnetos paris cun is pastores. Però a presu de su campu base, in sa passada de Sìlana, ddoe tenet unu albergo a tres isteddos chi faghet fina coghina tìpica. Se sòlitu cussigiamus a is istràngios de tzucare a indedda o ddos mandamus in calicuna pasada o B&B de Orthullè.

Pro una die de escursionismu cantu est s’ispesa?

Una die de escursione costat prus a mancu 35/40 èuros a peròmine.

Chie sunt is clientes bostros?

S’escursionista chi lompet in su mese de abrile est una pesona cumpetente e pràtica, mentras cussa chi arribat in austu est unu bisitadore casuale, pagu pràticu e petzi in chirca de ispàssiu. Posca b’est finas su professionista preparadu chi cheret fàghere esperièntzias noas o chi si cheret allenare. In pagos faeddos tenimus clientes de ogna genia e de ogna logu, europeos, cinesos, australianos, chi est belle impossìbile a individuare unu “cliente tipo”!

Cales sunt is perìgulos pro che est pagu pràticu de su monte?

Sena contare is rutòrgias chi podent semper capitare, unu de is perìgulos prus mannos est su de si pèrdere e de abarrare sena abba de bufare. A ogna modu, dae cando amus abertu s’impresa nostra, amus sucursu petzi 3 persones, pro ite damus semper totu is avertèntzias a is istràngios e totus iscurtant is cussìgios nostros. Deo paris cun su sòtziu miu semus finas espertos de primu sucursu, ma pro is casos prus graves semus in cuntatu deretu cun su sucursu ispereològicu alpinu de s’Ogiastra, chi tenet sa sea sua pròpiu in Orthullè.

Ite faghides pro fàghere respetare s’ambiente a is turistas?

Su bisitadore mèdiu naramus ca est educadu e no imbrutat su logu, antzis si leat incuru de s’ambiente e si biet calicunu chi imbrutat ddu brigat e ddu iscacamurrat! In prus in su sartu nostru no lompet sa “massa” e no ddoe tenet perunu problema pro s’echilìbriu naturale.

Depende cumbìnchere a un’istràngiu de bènnere a si fàghere is vacàntzias ite ddi dias a nàrrere?

Ddi dia a nàrrere chi Gorropu est s’ùrbidu prus artu de s’Europa, cun crontes mannas e oros de monte artos finas a 500 metros. Ma si non bastat in Gorropu ddoe faghet una matighedda rara, ùnica in totu su Mediterràneu, chi creschet petzi indedda. Si narat Acuileia Nuràgica e a dda ammirare cando est in frorende·si est unu ispantu mannu balet sa pena bìere!

Sas Prendas Arkeològicas de Cràbas ant a èssere sas printzipales in Danimarca.

Unu pùbbricu meda e abbizosu at pigadu parte giòvia coladu a s’Istitutu italianu de Cultura de Copenaghen a s’addobiu dedicadu a sas prendas arkeològicas de Cràbas e a su Parcu arkeològigu naturale de su Sinis, cunfirmande s’interèssu forte internatzionale pro s’istòria e s’identidade de sa
Sardigna. S’initziativa, insertada in s’abbenimentu “Sardigna: s’istòria, sa trama” e fatta gràtzias a sa collaboratzione intre assòtzios culturales e
istitutziones, at rapresentadu una occasione importante de faveddu po bandire su patrimòniu sardu in fora de s’isula.

Sa serana at postu in lughe cantu siat importante contare sa Sardigna a foras de sos assettios regionales e natzionales, non solu comente logu turìsticu ma comente logu de tziviltades antigas, de iscobertas arkeològicas de importu internatzionale e de connottos culturales ancora arradigadas in manera funguda in su presente.

Po mesu de su contu de sos logos printzipales de su Sinis, dae Tharros a sa zura arkeològiga de Mont’e Prama, passande pro museos e logos chi
rappresentant s’iscrocca, su pùblicu danesu at pòtidu cumintzare unu viàzu ideale intre coladu e presente, cumprendinde su balore universale de unu
patrimòniu chi non apartenet solu a sa Sardigna ma a totu su cadinu de su Mediterràneu.

Accanta a s’arkeologia, logu meda est bistadu dedicadu fintzas a sas issidas artìstigas de oe, dae su tzinema a sas artes immaginativas fintzas a sa
mùsica, evidentziande comente sa cultura sarda non siat un’erèntzia cristallizzada in su tempus coladu ma una realidade bìva, capatze de si rennovare e faeddare cun su presente. Custu intrizu intre istòria e moda afortigat su nuntzu de una Sardigna chi cambiat, cabosa de sas raighinas suas e a su matessi tempus aberta a su mundu.

Abbenimentos comente custu dimustrant s’importu de sa cooperatzione intre istitutziones, assòtzios culturales in su fraigare caminos de balorizatzione cumpartzidos e chi durant. Leare sa cultura sarda a su forastigu cheret nàrrere difatis afortigare sos ligàmenes cun sas comunidades internatzionales, favoressere sa connoschèntzia pare-pare e dare unu contribbudu a una diplomàtzia culturael fundada subra su rispetu e s’iscàmbiu.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”