Bessit in custas dies su traballu literàriu nou de Simonetta Delussu, insinnante e iscritora de Tertenia. A pustis de medas annos de chircas e iscumbatas subra de is brùgias, de is cogas e de is usàntzias funeràrias de sa Sardigna, ocannu s’iscritora terteniesa at afrontadu un’àteru tema: su delitu de onore. S’òpera literària sua, intitulada “Su delitu de onore in Sardigna” est s’istòria verdadera de Irene Biolchini, una fèmina giòvana de Tertenia chi in su 1923 fiat istada lassada dae s’isposu pròpiu cando isetaiat unu fìgiu dae issu. Custa pitzoca, contat s’iscritora, pro sa birgòngia, pigat su determinu de si nde leare sa vida a manu sua, ma in deretura si rendet contu ca peri su criu chi portat in bentre si diat èssere mortu paris cun issa. Tando sellat de si vengare cun chie l’aiat abbandonada. Gràtzias a s’amigàntzia cun su bandidu artzanesu Samuele Stochinu, agatat sa fortza e su coràgiu e, in una die frita e nuilosa de su mese de ladàmene, pigat de manu e ochit su pitzocu suo cun una iscopetada a conca.

S’ istòria e su signifficu de sa Bandela de sos Bator Moros

Sa bandela de sos Bator Moros est oe unu de sas  friguras prus reconnoschìbiles e caraterìsticas de sa Sardigna, espressione de una identidade istòrica, culturale e de s’iscrocca abbarbada in su tempus. Sa bandela si distinghet pro unu fundu biancu traessadu dae una rughe ruja e pro sas battor concas de moru cun sa benda, postos in sos bator cuartos, elementos chi nde faghent una frigura ùnica e  reconnoschìbile a sa lestra. Sas bessidas de sa bandera torrant a su Medievu, cando sa Sardigna faghiat parte de sa Corona de Aragona.

Segundu su connottu prus difùndidu, sas bator concas mustrant àteros soberanos musulmanos binchidos in su mentres de sa Batalla de Alcoraz, una binchida chi si narat siat istada possìbile gràtzias a s’interventu de Santu Zorzi. Su sìgnu cumparit pro sa prima borta in documentos uffitziales  de su XIII sèculu e fiat a pustis insertu in istemmàrios medievales, ispainende·si fintzas a foras de sas lacanas de sa penìsula ibèrica. In su cursu de sos sèculos, sa bandela at tentu medas mudaduras siat in su cuntestu gràficu siat in su signifficcu suo. In su mentres de su poderiu ispagnolu e a pustis in s’època de sa Domo de Savoia, sas bator concas ant sighidu a cumparire in monedas, documentos uffitziales e istemmas, cunservande su rolu issoro caraterìsticu de s’identidade isolana.

Sa posissione gràfica est cambiada in su tempus, cun variatziones in sas posissiones de sas concas, in sas espressiones de sas caras e in s’orientamentu de sas bendas, chi in calicuna versione fiant postas in sos ogros, in àteras in sa fronte.

Cun su afirmare·si de una  cussèntzia identitària noa, sa bandela de sos Bator Moros fiat torrada a iscoberrere comente sìgnu de sa Sardigna e de s’ istòria sua, passende su cuntestu aràldicu semplize e pigande unu signifficu prus fungudu ligadu a s’identidade regionale. In su 1952 sa bandela fiat adotada in manera uffitziale comente sìgnu de sa Regione Autònoma de sa Sardigna e a pustis, in su 1999, fiat deffinida sa versione de oe cun sas concas bendadas in sa fronte e bortadas cara a s’asta.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”