Dae semper sa cultura est istada un’istrumentu de importu mannu pro su favoressimentu de s’unione e de s’integratzione tra pòpulos chi bivent in logos diversos de su mundu. Est prus che totu sa poesia chi tenet custu podere pro ite, gràtzias a issa, si podent espressare siat pensamentos personales, siat cuntzetos de valore universale.

Est pro custa resone chi sa Comuna de Elini at cumentzadu unu pianu de collaboratzione culturale cun Artenara, bidda de is Ìsulas Canàrias in ue cada annu si faghet una rassigna poèticu-literària de grandu importu. Unu primu passu de custa cooperatzione s’est tentu sa chida colada, in ocasione de sa rassigna “Poetas entre islas Canarias & Cerdeña” , chi s’est tenta tra Las Palmas e Tenerife, cun sa bìsita culturale de su poeta argentinu Gabriel Impaglione e de sa  cumpàngia sua Giovanna Mulas, iscritora de Lanusè. Su ligàmene tra Artenara e Elini, formalizadu in sa residèntzia munitzipale de sa bidda de is Canàrias su 12 de cabudanni, tenet s’iscopu de favorèssere is cuntatos culturales tra is duas biddas, chi mancari siant a largu meda una de s’àtera, si simbìgiant meda tra issas. Difatis ambas duas sunt in un’ìsula, tenent pagos abitantes, sunt biddas de monte e tenet una economia de tipu agru-pastorale.  S’initziativa, fata cun s’agiudu de su Consoladu Italianu de is Canàrias, at a promotzionare is atividades literàrias e at a fatzilitare s’iscàmbiu tra is iscritores e is poetas de is duos paisos.

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22