Sa bidda de Gelisuli at detzisu de non s’iscarèschere de unos de is momentos prus bellos e de importu de sa traditzione agrìcula sua: sa binnenna. Pro custu su 23 de cabudanni, mannos e piticos de sa bidda, ant a dedicare una die intrea a custa ricurrèntzia! Partende dae sa pratza printzipale totus ant a andare in is bìngias pro boddire s’àghina e pro fàghere connòschere a is pipios e comente si faghet su binu! No ant a mancare momentos de ispàssiu, cosa de papare pro totus e giogos comente sa cursa, su tiru de sa fune e medas àteros. Su momentu prus isetadu at a èssere cando is pitzinnos ant a torrare a bidda in ue s’ant a pònnere a istrecare s’àghina a pees iscurtzos, pròpiu comente si faghiat in s’antigòriu. A serrare sa die de festa ddoe at a èssere su Cuncordu Polifònicu Bellevista e unu muntone de durches e àteras cosas de papare de sa traditzione sarda.

Sas Domus de Janas diventant Patrimoniu de s’Umanidade: sa Sardigna conchistat su 61° logu UNESCO italianu.

Sas Domus de Janas, tumbas preistoricas antigas meda, iffossadas in sa rocca, sunt bintradas in manera uffitziale in sa Lista de su Patrimoniu Mundiale de s’UNESCO. Su reconnoschimentu est bistadu assinzadu deris in Parigi, in su mentres de sa 47a accorrada de su Comitadu de su Patrimoniu Mundiale. Cun custu resurtadu importante meda, s’Italia affortigat sa superioresa sua in su mundu, segudande 61 iscrittos in sa Lista de grandesa de s’UNESCO.

Su situ  novu, mentovadu “Connottu teju in sa Preistoria de sa Sardigna: sas Domus de Janas”, regollit imparis paritzas tumbas ipogeas, presentes in totta s’iscrocca de sa Sardigna, in manera particulare in sa parte tzentru nord de s’isula. Sas Domus de Janas, traduidas comente “case delle fate”, sunt istrutturas tumbales ipogeicas chi appartenent a su Neoliticu Mediu I(V millenniu a.C.), fattas cun iffossos derettos in sa rocca. S’architettura insoro est cumplessa meda, e sas decorassiones e s’ispartighinadura in s’iscrocca, contant s’ispiritualidade, sos ritos e s’istruttura sotziale de sas comunidades preistoricas sardas.

Si trattat de sa testimonia pius manna de architettura de tumbas ipogeicas in su Mediterraneu occidentale. Sas tumbas, a s’ispissu attruppadas in necropoli, funt collegadas a logos bividos e logos de cultu. Sos istudios archeologicos pius reghentes mustrant chi custas istrutturas sunt bistadas impittadas po seculos, puru in tempos imbenientes, fintzas a s’incumintzu de s’edade nuragica. In casos meda sas tumbas sunt bistadas mudadas, torradas a faghere o impittadas, testimonzende sa cultura e sas trasformassiones rituales in d’unu tempus longu meda.

S’insertu de sas Domus de Janas in sa lista de sos benes Patrimoniu de s’Umanidade, mustrat non solu unu reconnoschimentu culturale importante, ma fintzas un’opportunidade de faghere connoschere de pius tottu s’isula.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22