Su Cafè Literàriu de Arbatassa movet fache a àteras aventuras e dae fissu comente fiat a in antis, si mudat a biagiante. A discinire custu issèberu “tramudòngiu” de su sòtziu culturale, ghiadu dae Virginia Murru, at a èssere s’addòbiu prevìdidu pro sàbadu 23 de freàrgiu a is 5 de merie in su palàtziu comunale de Triei. Gràtzias a su cumbidu personale de  sìndigu de sa comuna de is martzigusas, Mariano Muggianu, su Cafè oramai istòricu de Tortolì at a chircare de torrare a ingendrare is atmosferas suas in un’àtera bidda gràtzias peri a s’invitadu de sa prima “trasferta” chi at a èssere Cristian Marrosu. S’iscritore, acumpangiadu dae sa boghe de s’atritze tortoliesa Tiziana Murino, at a propònnere a su pùblicu in sala unas leturas bogadas dae s’ùrtimu romanzu cosa sua. Comente a semper totu is presentes ant a pòdere intervènnere durante sa serada, leghende poesias  e narende is pensamentos issoro. Margherita Musella at naradu: “Su Cafè Literàriu giai dae meda at brincadu is làcanas, difatis, siat is artistas, siat su pùblicu est formadu dae gente de ogna logu. Su primu passu pro su Cafè Literàriu “tramudòngiu”  est  giai istadu betadu. At a èssere unu praghere mannu pro nois a portare unu pagu de ispàssiu e de cultura in is biddas a canta nos ant a acollire. Torramus gràtzias a su sìndigu de Triei pro èssere istadu su primu a nos àere abertu is ghennas de sa comuna sua”.

Gràtzia Deledda: su Nobel pro sa Literadura de su 10 de Nadale 1926

Propriu su 10 de nadale 1926, Gràtzia Deledda retziat su Prèmiu Nobel pro sa Literadura, bintrande in s’istòria comente sa prima fèmina italiana a alcansare custu reconnoschimentu de grandesa e comente una de sas boghes prus importantes de sa narrativa italiana de su Noighentos. Nàschida in Nùgoro su 27 de cabudanni 1871, Deledda at dedicadu sa vida sua a contare sa Sardigna, sa terra sua de nàschida, cun su connottu suo, sas
‘ bistas abrias e sas mudas de sa zente sua.

In sos romanzos suos cumparit ì cun fortza su ligàmene intre s’òmine e sa terra, intre su destinu personale e sas règulas morales de una sotziedade a bortas tosta e severa, in ube sas allegrias e sos patimentos s’intritzant in unu contu reale e umanu meda. S’iscritura de Deledda, simple ma cadria, aunit su realismu verista a unaintrospezione psicologica funguda, resessinde a revertire sas mudas locales in istòrias universales.

Òperas comente Elias Portolu, Cannas a su bentu e Sa mama non si alindant a contare sa vida sarda, ma iscoberint temas universales comente sa poberesa, su cunflitu morale, s’amore, sa zustìssia e sa chirca de sa redenzione. Sa giuria de su Nobel at apretziadu in manera particulare custa capatzidade de fàghere universale una realidade gai abbarbada in s’iscrocca, reconnoschinde a Deledda unu talentu capatze de faeddare a su coro de totus sos lettores, addia de su tempus e de su logu.

S’assignadura de su Prèmiu Nobel at rapresentadu non solu unu triunfu personale pro s’iscritora, ma fintzas unu mamentu de braga manna pro sa cultura italiana, in unu tempus in ube sas fèminas fadigaiant ancora a retzire reconnoschimentos internatzionales in su campu de sa literadura.

S’esèmpiu suo at abertu su caminu a sas ingendras benidoras de iscritoras italianas, mustrande chi istòrias arrighinadas in manera funguda in sa terra insoro pòdiant tènnere balore e attumbentzia universale. Ancora oe, Gràtzia Deledda abbarrat unu puntu de relata de sa narrativa italiana de su Noighentos, capatze de contare cun delicadesa e intensidade siat sa Sardigna siat s’ànimu umanu in sa cumplessidade sua.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”