Emìliu e Joyce Lussu: maridu e muzere chi ant marcadu sos tempos insoro cun sa polìtica, s’antifascismu e sa literadura.

Emìliu e Joyce Lussu sunt istados unu maridu e una muzere de sos pius famados e connotos de su Noighentos, protagonistas de chertos polìticos, tziviles e culturales chi ant dadu unu sinnale mannu a su tempus insoro. Emìliu est nàschidu in Armùngia in su 1890. Est istadu un’uffitziale de sa Prima Gherra Mondiale e dae su fatu chi at fatu sa gherra nd’est essidu su lìberu sou “Un anno sull’altipiano”, inube at ischidu contare sa vida de sos sordados cun sintzeridade e abilesa mannas.

Addaghi est finida sa gherra e si nd’est torradu a Sardigna, Emìliu at fundadu su Partidu Sardu, po fàghere torrare a nàschere s’ìsula nostra, a tempos de tando famida e bisestada. Cando nd’est bènnidu su fascismu, no at isetadu a si bi opònnere, essende unu de sos pius chi l’est andadu contras. Tando est istadu arrestadu e cunfinadu in Lìpari, dae inube si nd’est fuidu, ispantande a totus.

Tando est istadu in Frantza e in àteros logos, fintzas a cando non si nd’est torradu a Itàlia, in sa muta de sa Resistèntzia, gherrande paris cun sos partigianos. A pustis de sa Segunda Gherra Mondiale, at fatu torrare a nàschere su partidu sou, semper cumbintu de andare a dainanti cun sas ideas de zustìssia e libertade chi aiat. Joyce Lussu, chi innanti de si cojuare si naraiat Joyce Salvadori, est nàschida in Firentze in su 1912. Sa famìlia sua fuit de zente contrària a su fascismu e de zente chi l’at adducada a appretziare sos pòpulos de donzi zenia.

Joyce at istudiadu filosofia e istòria. In sos annos de sa Segunda Gherra fuit amiga de òmines e fèminas chi fuint contras a su fascismu, cun s’arriscu de èssere cassada e de èssere morta. A gherra finida, at contadu totu cussas cosas in su lìberu “Fronti e frontiere”, ancora a dies de oe una tistimonia de importu mannu de cussos annos. Joyce est istada puru brava meda a tradùere lìbberos dae àteras limbas istranzas. At batidu a Itàlia istranzos meda dae Àfrica e dae àteros logos, cun sa punna de difùndere sa poesia e sa literadura de àteras natziones in Europa. Cun cust’òpera, at fatu puru a manera de fàghere a connòschere s’esperièntzia partigiana de s’Itàlia a zente e logos inube nche lis cheriat catzadu su sonnu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

Sa Sardigna chi faeddat a su mundu: sos chimbe iscritores pius famados de s’ìsula.

Sa Sardigna est unu logu chi at tentu literados de valore mannu, capatzes de faeddare a su mundu intreu. Sa pius connota est Gràssia Deledda, nàschida in Nugoro. Issa at bìnchidu su prèmiu Nobel po sa literadura in su 1926. Est s’ùnica fèmina in totu s’Itàlia a àere bìnchidu custu prèmiu.
At iscritu lìbberos inube at contadu de sas biddas de Sardigna, faghìnde- las a connòschere in totue.

Gai e-totu nugoresu fuit Sarbadore Satta, jurista e iscritore. Est issu chi at iscritu “Il giorno del giudizio”, unu de sos menzus lìbberos de su Noighentos, chi faeddat, comente chi siat faghinde una pintura, de sa zente de su cussu tempus. Zosepe Dessì, nàschidu in Biddexidru in su 1909, at bìnchidu su prèmiu “Strega” cun “Paese d’ombre”, lìbberu chi contat sa Sardigna de su connotu e de su tempus modernu.

In tempos pius bighinos a nois, b’est Sergio Atzeni, chi est nàschidu in Casteddu. Sos lìbberos suos ant rinnovadu sa literadura sarda. Tocat de montovare su lìbberu “Passavamo sulla terra leggeri”, chi aunit su mito, s’istòria e su tempus de oe.

Michela Murgia, chi fuit crabarissa, at iscritu “Accabadora”, chi faeddat de una Sardigna simbòlica e misteriosa. Michela Murgia in sa vida sua at faeddadu semper de polìtica e deretos de sa zente, e gai est istada connota in totu s’Itàlia e non solu. Custos chi amos montovadu sunt chimbe iscritores diferentes, chi si aunint po àere tramudadu sa cultura sarda a intro de unu limbazu universale, mustrande chi s’ìsula nostra est raighina e metafora de su mundu.

Sos lìbberos insoro nos faghent a cumprèndere comente sa Sardigna, mancari siat a un’ala de s’Europa, est su logu de mesu de sa literadura e de sa cultura. A lèzere sos lìbberos insoro non cheret nàrrere solu a iscobèrrere sa cultura sarda, ma cheret nàrrere fintzas a si fàghere preguntas universales de sa vida, de su connotu e de s’identidade.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22