In su coro de s’arta Gaddura, in Tempio Pausania, si acciapat unu museu chi est unu cascione de istoria e arte, accasazzadu in s’ex istazione de sos trenos de sa tzittade. Custu logu ammaghiat sos bisitadores cun sa capatzidade sua de che los giughere in daesegus in su tempus passadu, a sos annos ’30, gratzias a sa tennica de vraicu e a sas pinturas de Zuseppe Biasi, unu de sos pius mannos pintores sardos de su 1900.

S’ispantu beru si agattat artziande sa mirada a sas pinturas de Zuseppe Biasi, chi adornant sas barras ‘e muru de sa sala. Custas operas, chi si podent biere chentza pagare, affigurant iscenas de sa vida de donzi die e de sa campagna de sa Sardigna, cun feminas cun sos bistires de su connottu, massajos chi tribagliant in sos campos, e unu zovanu chi sonat s’organittu. Sas pinturas formant unu frisu chi inghiriat sa sala, faghindela divennere unu logu carrigu de cultura e de connottu.

Fatta in su 1930 e accabbada in solu deghe meses, sa decorassione pintada de s’istazione mustrat s’unica opera pubbrica de Biasi chi su pubbricu podet biere. Sas pinturas sunt cunsideradas una cona de sa tzittade e bogant a fora s’ammirassione de collesionistas e istudiantes de s’arte. Biasi at dadu su contribbudu po creare unu movimentu artisticu sardu modernu, ispirande medas artistas locales cun s’istile suo riccu de ambiente e particularidades.

In mesu de sas curiosidades ligadas a su museu bi est sa disparida prena de misteru de una pintura,”Sas feminas chi pigant su caffè”, chi est capitada in su mentres de sos tribaglios de accontzu. Cussa pintura non est mai bistada acciappada, lassande solu unu boidu supra sas barras ‘e muru de sa sala e addescande unu contu locale chi faeddat de una possibile fura.

Oe, mancari sa linia de sa ferrovia de donzi die non siat pius attiva, s’ex istazione torrat a bida donzi beranu e istiu gratzias a su Trenu Birde, chi torrat a passare in su percursu originale dae Tempio a Palau. Sos visitadores si podent gai affundare in d’unu biazu chi ammentat su passadu, in mesu de arte e istoria, crischiande s’ammaju de una Sardigna attesu meda in su tempus.

S’ex istazione de Tempio Pausania est pius de unu museu: est unu logu inube istoria, arte e memoria si fundent, mantenninde bivu s’ammentu de unu tempus, po mesu de sa bellesa de sas operas de Biasi e su ligonzu cun s’antiga linia ferroviaria de cussu logu.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

S’archìviu de Màrio Faticoni divenit digitale e bi podent intrare totus.

S’archìviu de Màrio Faticoni, atore, regista e iscritore protagonista de sa cultura sarda, divenit como digitale e totus b’ant a pòdere intrare. Costòit pius de barant’annos de atividade teatrale e culturale de sa Sardigna. Est istadu irrichidu cun vìdeos, pìculos de ispatàculos e àteru materiale documentàriu, oferinde un’ogriada prena subra de s’istòria de su teatru de s’ìsula nostra dae sos annos Sessanta a oe.

Su sito web nou l’ant resu fruìbile a totus in sa matessi die chi issu at cumpridu sos annos, e ocannu nde faghet 88. Custa die est su 20 de
capidanni. Faticoni est unu de sos fundadores de su Teatru de Sardigna e at regortu in sos annos artìculos, fotografias, documentos e materiales de iscena in cantidade manna. Custu est su primu archìviu teatrale de totu sa Sardigna, chi su Ministèriu de sos Benes Culturales at riconnotu comente de importu mannu. Meda de totu cussu chi b’est in cust’archìviu est istadu donadu in su 2022 dae su Museo archeològicu natzionale de Casteddu. De sas cosas pius de importu, tocat de montovare, in sa banda de su giornalismu, un’intervista fata dae Faticoni a Costantinu Nivòla in Nova York.

Sos documentos de s’archìviu sunt istados campaniados dae Faticoni paris cun s’assistente sua Simona Loddo. Su portale, invetze, est istadu fatu dae s’istùdiu de Afredo Scrivani e regollet cosa meda, chi est de annos e annos de carriera. Faticoni, nàschidu in Verona, si nd’est bènnidu a istare a Sardigna, ube at regortu documentos meda. Custu sito web nos contat s’istòria de su teatru sardu, dae sos primos esperimentos de su Cut- Centro universitàriu teatrale in su 1959 fintzas a cando est nàschidu su Cit.

In s’archìviu b’at testos, regias, betadas de manu e distimonias de sas produssiones pius noas, cun una bisione bene fata de s’atividade artìstica de Faticoni e de su rolu tzivile, sotziale e polìticu chi at tentu su teatru sou in Sardigna.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22