S’iscola frantzesa de s’aggregamentu Nitting-Voyer-Hermelange, posta in sas campagnas prenas de espressione a costazzu de Sarrenbourg, Mosella, in sa parte norti orientale sa Frantza, at dae pagu tempus accollidu battoro istudiantes novos in su corpus de sos istudiantes. Ma bi est una particularidade chi non si podet creere: custos istudiantes non sut umanos, ma battoro berbeghes prenas de gratzia.

John Deere, Valeriane Deschamps, Phil Tondus e Marguerite Duprès, sunt sas berbeghes chi ant acciappidu logu in sas aulas de s’iscola, in d’una protesta prena de intriscu contra sas regulas chi amminettaiant sa serrada de classes cun d’unu numeru mancante de istudiantes.

Sa situassione fit critica: su ministeru de s’istrutzione frantzesu aiat istabilidu chi po mantennere funtzionante sa cuinta de s’iscola elementare in su mese de capidanni, sos tres comunes teppiant tennere a su nessi 98 iscrittos. Bell’e gai, su numero de sos istudiantes fit firmu a 94.

Po binchere custa porfia, su sindigu prenu de inzeniu e s’uffitziu iscolasticu ant dezisu de leare in prestitu battoro berbeghes dae unu gentile massaju de su logu. Donzi berbeghe est bistada trattada cun sa mattessi guera de un’istudiante beru: est bistada assinzada a issas una famiglia adottada, unu indiritzu e puru una data de naschida. Sos particulares sunt bistados controllados cun meda attentzione e sos dossier finidos sunt bistados
mandados a su Ministeru de s’istrutzione, cun s’azzudu e sa collaboratzione de s’uffitziu de su comune.

Ma pro itte berbeghes? Commente ispiegat Loic Firtion, presidente de s’assotziu de sos babbos e sas mamas,” a differentzia de sas berbeghes, sos pitzinnos non tepent essere trattados commente numeros”. Custa movida disabbuda at battidu unu nuntzu forte meda supra su bisonzu de trattare sos istudiantes cun sentidu chi benit dae intro e individualidade, imbetzes chi los relegare a tzifras simples in d’unu fozu de calculu.

S’accollidura riservada a sas berbeghes dae parte de sos istudiantes beros est bistada carda meda e prena de ispiritu. Sos cumpanzos de classe ant preparadu cartellos de benennidu e ant creadu unu chintu pitticcu fora de s’iscola, in manera chi sas berbeghes poderent passare su tempus insoro in trancuillidade cando fint in iscola.

Custa protesta disabbuda , non solu at postu s’attentzione supra sa situassione critica de sas iscolas de campagna, ma at puru promovidu unu nuntzu de incluisione e rispettu po donzi membru de sa comunidade iscolastica, umanu o animale chi siat.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22

Unu viàzu in s’arte: sos chimbe artistas sardos prus famados de s’istòria

Sa Sardigna, in prus de èssere famada pro sas bistas suas chi che  bogant s’alenu e pro su connottu millenàriu, at bidu  nàschere  artistas medas chi ant lassadu unu sinnu chi no si podet iscantzellare in s’istòria de s’arte italiana e internatzionale. Costantinu Nivola, iscultore e muralista de fama internatzionale, Nivola che at leadu s’arte sua in sos Istados Unidos, partetzipande cun architetos mannos comente Le Corbusier e Marcel Breuer. Sas òperas suas sunt caraterizadas dae s’impreu nou de su tzimentu e de sos materiales locales, condimizande modernidade e connottu.

Pinucciu Sciola, famadu pro sas “predas sonoras”, Sciola at ischidu aunire iscultura e mùsica, revertinde su granitu in istrumentu chi bogat a fora sonos armonicos cando est percossadu. Sas òperas suas, ispartas in totu sa Sardigna e in su mundu, festant sa natura e sas raighinas culturales de s’ìsula, fundinde materiales locales cun una poetica universale.

Zuseppe Biasi, pintore e illustradore, Biasi at contadu sa Sardigna a mesu de friguras prenas de colore e vitalidade. S’arte sua acciappat costùmenes, traditziones e bistas de s’ìsula, torrende·las a interpretare cun d’unu istile chi aunit folclore e modernidade. Sas òperas suas ant dadu unu contribbudu po fàghere connòschere sa Sardigna a foras de sas lacanas suas, influentzande ingendras  de artistas locales.

Maria Lai, artista in medas campiles e ghia de s’arte tessile de oe, Maria Lai at isichidu  revertire su filu e su pannu in istrumentos de issida de fortza  poètica manna. Sos tribaglios suos, a bortas partetzipativos e fatos pro unu logu ispetzìficu, intritzant sa memòria cumone de sa Sardigna cun d’una limba universale. Francu Bussu, intre sos printzipales de s’iscultura e de sa pintura sarda de su Noighentos, Francu Bussu at aunidu rigore tènnicu e fundaria comunicativa. Sas òperas suas iscoperrent temas ligados a su connottu, a sa religione e a sa vida de campagna  de s’ìsula, ma cun d’una
sensibilidade de oe chi los faghet divennere in manera istravanada modernos.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”