Pro traditzione custa die est dedicada dae is famìlias italianas a sas gitas foras de tzitade, e a sos ispuntinos in logu de mare, de monte, in s’oru de sos lagos, de sos rios o in sas domos de campagna. Ogna annu milliones de italianos dae sa tzitade a su sartu e a sas localidades turìsticas in chirca de unu pagu de friscura. Ma dae ue benit custa festa?

Cumentzamus a ispiegare su nùmene. In sardu Mesaustu cheret nàrrere pròpiu metade de austu, bidu ca sa festa ruet su 15, a metade de mese, in ocasione de una festa religiosa cristiana intèndida meda in Itàlia e in Sardigna, sa Festa de s’Assunta.

Su faeddu “Ferragosto”, chi in sardu si podet nàrrere fintzas “Ferraustu”, benit dae s’espressione latina Feriae Augusti (pasu de Augustu) e si riferit a una festividade istituida dae s’imperadore Augustu in su 18 a.C. chi s’agiunghiat a àteras festas chi giai esistiant in su matessi mese, comente sos Consualia. Cust’ùrtima festa ruiat in unu perìodu de pasu e de ispàssiu,  e beniat dae sa traditzione de sos Consualia, ricurrèntzia chi tzelebraiant sa fine de sos traballos agrìculos, dedicadas a Conso chi, in sa religione romana, fiat su deus de sa terra e de sa fertilidade. S’antigu Ferraustu romanu, a parte sas finalidades de propaganda polìtica, aiat duncas s’iscopu de unire sas printzipales festividades de austu pro donare a sos massajos unu perìodu bastante longu de pasu.  Custas dies de pasu, mutidas Augustali, serbiant a sos traballadores chi aiant provididu a messare e a triulare su trigu pro sa pasare  e pro colare unu pagu de tempus de gosu cun sa famìlia issoro.

In Austu in totu s’Imperu s’organizaiant cursas de caddos, de boes, de àinos e de mulos, chi in custu perìodu non podiant èssere impreados pro traballare. In Itàlia custas  traditziones antigas sighint a bìvere in medas manifestatziones populares comente su “Pàliu de s’Assunta” de Siena. Su faeddu “Pàliu” derivat de su tèrmine “pallium”, unu cantu de roba pretziada chi in sa Roma Antiga s’acostumaiat a la donare a sos binchidores de sas cursas de caddos.  Fintzas in Sardigna si costumaiant a fàghere cursas de caddos in su mese de austu. In sa bidda de Àrthana, in Ogiastra, pro esèmpiu, sa traditzionale cursa de Austu, in ocasione de Sa festa de Santu Fisente, si naraiat “Su Pannu”, pròpiu in ammentu de su pretziosu prèmiu.

Su Ferraustu in printzìpiu ruiat su 1º de austu. Su cambiamentu si depet a sa Crèsia catòlica, chi at chèrridu fàghere cointzìdere sa ricurrèntzia cun  sa festa religiosa de s’Assuntzione de Maria. Sa traditzione populare de sa gita turìstica, imbetzes, naschet durante su perìodu fascista. A cumentzare dae sa segunda metade de sos annos binti, pro Mesaustu su regìmene organizaiat, pro mèdiu de sos assòtzios de su “dopolavoro” e de sas vàrias corporatziones, medas  gitas e biàgios. Custa costumàntzia fiat istada  favorida dae s’istitutzione de sos Trenos populares ispetziales de 3ª classe, cun prètzios iscontados .

S’initziativa donaiat sa possibilidade fintzas a sas classes sotziales prus pagu ricas  de bisitare sas tzitades italianas o de bìere is localidades marinas o montanas. S’oferta fiat limitada a sas dies 13, 14 e 15 de austu e cumprendiat duas fòrmulas: “Gita de una die ebbia”, non prus a largu de 100 km, e “Gita de tres dies” cun biàgios fintzas a 200 km.

Pròpiu pro custu motivu, custos trenos chi oferiant billetes a istracu baratu fiant istados torrados a batijare  dae sa gente “Trenos de Ferraustu”.

Gràtzias a custas gitas populares, medas famìlias italianas aiat àpidu sa possibilidade pro sa primu bia de bìdere su mare, su monte e sas tzitades de arte; in prus, sende chi sas gitas non previdiant su papare, est nàschidu fintzas sa traditzione de su pràngiu a su sacu.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

In arrivu dae sa secunda edissione de s’Oscar de sas Regiones , unu abbenimentu istravanadu chi at a tennere in su coro chi toccheddat de Roma, intro de sos conas istudios de Cinecittà: Custa proa, naschida cun s’intentu de dare gabbale e visibilidade a sas tradissiones e produssiones regionales de eccellentzia, si arviat commente un’occasione unica po tzelebrare sa ricchesa e diversidade de sas terras nostras italianas..

Sa Sardigna, cun sa cultura sua de mizza annos e sas tradissiones chi , accisant, at essere interprete chentza discussione de custu istravanadu abbenimentu. Feminas e omines bestidos cun sos ispantosos costumenes de sa tradissione, ant essere prontos a bogare a campu una variedade manna de ispettaculos chi ant andare a daenanti in sas duas dies de festa.

Unu donu chi drinnit a una tradissione chi affundat sas raighinas in su passadu e chi sighit a brillare cun sa lughe sua in su presente. In mesu de sos ispettaculos pius ispettados bi ant essere sas Mascheras, custodes autentigos de una tradissione longa casi 3.000 annos. Custas figuras prenas de misteru anti isfilare cun destresa in sa Cinecittà Street, accumpanzadas dae sos sonos galanosos de sos marratzos.

In mesu de issas, s’Orku, una maschera cun su corpu de omine e sa conca de animale, imboligada in d’una pedde niedda de animale, cun corros longos supra de sa conca e carrigas de marratzos, chi at essere sa reina assoluda de
s’isfilada. Accanta a issa, sos Mustayonis, bragosos portadores de sa tradissione, cun sas pertigas de ozzastru e sas cannas, bestidos cun beistires betzos e muccadores nieddos in conca, chi ant affadare su pubbricu cun sas istravanadas movidas insoro.

Ma s’Oscar de sas Regiones non si at a firmare solu a s’ispettaculu chi si podet biere: sos visitadores ant a tennere s’occasione de si affundare in sa cultura sarda po mesu de unu beru percursu de su gustu. In sas carrelas de Cinecittà World, ant essere presentadas operas de magistros fattas in suerzu, podottos de mandigare e ispecialidades de sa Sardigna, commente sebadas e porcheddos coghinados in sa brasia. E po accumpanzare custa esperientzia unica de sos sensos, no ant a mancare sas birras de sos magistros de sa regione, chi ant a delissiare sa ucca de tottu sos presentes.

Ma s’Oscar de sas Regiones non tiada essere cumpridu chentza sa musica chi at accumpanzare sos ispettaculos. In su mentres de sas duas dies, su pubbricu at a podere godire de musica dae su bivu, antiga e de sa tradissione sarda, po arrivare a sas interpretassiones de sas cantones pius famadas commente cussas de sos Tazenda e de Piero Marras. E po unu toccu de maghia in pius, no at a mancare s’ispettaculu chi che ogat s’alenu de Feuer Frei, una truppa de artistas chi ant a ballare sighinde sa musica imboligada dae su fogu e su laser, donande un’ispettaculu chi non si at a podere ismentigare e chi at a dassare tottus chentza alenu.

S’Oscar de sas Regiones, duncas, at a donare duas dies de ispantu e emotziones, un’occasione istravanada po si affundare in sa bellesa e sa diversidade de sas tradissiones italianas e bivere un’esperientzia chi non
si at a podere ismentigare e chi at addurare imprentada in sos coros de tottu sos chi ant a partetzipare.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2023-2024. LR 22/2018, art. 22