Sas màscheras de Mamujada sunt unu de  sos sìmbulos de sa Sardigna e sunt acapiadas a sos ritos antigos chi si tzelebraiant in s’ìsula nostra dae s’antigòriu, acapiados a sa natura e a sas istajones.  Pro nde cumprèndere de prus leghimus sa descritzione chi agatamus in su giassu de sardegnacultura.

Sas orìgines de su carrasegare de Mamujada, connotu fintzas comente  “sa dantza de sos Mamuthones”, non sunt craras, medas sunt sas ipòtesis chi sunt istadas fatas, ma nemmancu una de custas si podet dimustrare.

Segundu calicunu su ritu diat èssere printzipiadu in s’edade nuràgica, nàschidu comente  gestu de veneratzione de sos animales, pro s’amparare dae sos ispìritos, dae sa mala fortuna e pro sarbare s’incùngia.

Sa paràula Mamuthones est istada fintzas fata dipèndere dae su gregu “Maimon” chi signìficat “cussu chi s’ammàchiat, chi cheret èssere possedidu dae su deus” (in sa limba sarda de oe su tèrmine signìficat macu o “bonu a nudda”). Su nùmene de sos Issohadores  imbetzes benit dae “soha”, “una fune longa”, e  sunt sos guardianos de sos Mamuthones.

Segundu àteras traditziones, sos Mamuthones diant èssere sos presoneris Moros atzapados dae sos sardos Issohadores, ma non mancant sos collegamentos a su cultu dionisìacu.

Dae unu puntu de bista antropològicu, su carrasegare de Mamujada, comente  in generale sos carrasegares barbaritzinos, benit ligadu a sos tziclos de sa morte e de sa rinàschida de sa natura. Rituales arcàicos contra s’iscomìniga e màscaras lègias proponent su raportu intre òmine e animale, chi istat a sa base de su sistema econòmicu-sotziale de sa Barbàgia, fundadu mescamente in su pastoriu e allevamentu.

A custas màscaras si reconnoschiat su podere de influire subra s’incùngi e subra de sa supravivèntzia, pro custu motivu, nointames s’aspetu ispramosu, sa bìsita issoro fiat agradèssida meda e pro more  de otènnere s’agiudu issoro lis oferiant cosa de papare e de bufare.

“Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Capo d’Orso su zigante de granitu chi dominat sa Gaddura.

In su coro de sa Gaddura bidinde su mare crtistallinu de Palau, bi est una de sas meravizzas naturales pius conicas de sa Sardigna: Capo d’Orso.

Custa formatzione manna de granitu, assempiada in sos annos dae su bentu e dae s’abba chi proet, leat su nomene dae sa forma chi non si podet cunfundere e chi ammentat un’ursu chi andat a su mare. Postu a casi 120 metros supra su mare, Capo d’Orso offerrit una de sas bistas pius suggerentes de s’isula. Dae sa parte pius arta sa mirada biet tottu s’arcipelagu de sa Maddalena, cun sas isulas de Spargi, Budelli, Razzoli e Santa Maria finzas a sa Corsica chi est accantu e si biet in sa dies pius limpidas. Est unu logu chi aunit geologia, mitos e bistas, diveninde una frimada necessaria po chie bisitat sa Sardigna de su cabu de susu.

Sa rocca, chi faghet parte de unu complexu graniticu de su tempus de su Paleozoico, est su resurtadu de unu protzessu naturale de frazadura giammadu tafoni, chi at isculpidu su granitu in formas moddes e bratzanas. In su cursu de sos seculos sa frigura sua at ispiradu contos e paristorias: sos marineris chi surcaiant sas abbas de s’arcipelagu la reconoschiant comente puntu de relata cussiderandela unu baidanu mudu de sas costa gadduresa. Oe Capo d’Orso est unu de sos logos pius bisitados de sa zura.

Unu caminu approntadu ghiat sos bisitadores finztas a su puntu paronamigu affundadu in su tupone mediterraneu e olorosu de chessas, murta e ghiniperos. Sa zura est amministrada commente logu naturalisticu diffesu, cun caminos de bisita regulamentados po sarbare s’ecchilibriu de s’ambiente e garantire sa sicureza.

Accanta a su balore naturalisticu, Capo d’Orso est divvenidu una prenda de identidate po sa Gaddura e po sa Sardigna intrea. Est unu attobiu perfettu intre sa fortza de sa natura e sa poesia de sa bista, unu logu chi contat s’istoria geologica longa de s’isula.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”