Pagu dies fait is studiantes de sa 5^A de su Litzeu Artisticu de Lanusei, ant acabbadu unu murale pigadu de su cuadru “Proserpine” de su prerafaellita inglesu, Dante Gabriel Rossetti.

Su progetu CLIL, coordinadu de sa Professora Maria Antonietta Fiera de Lìngua e Cultura Inglesa, chi est sa referente, est inghitzadu su primu de mese de ladàmine e a bellu, a bellu, in is oras de inglesu, fadende manera de alternare custu traballu a cussu traditzionale de su programma, at pigadu forma un’idea a s’opostu de cussu de printzìpiu.

A comente narat sa professora Fiera: “Est beros chi s’arte non si podet ispricare, ma cando custa si tramudat in didàtica o sa didàtica pigat valore artisticu, si podet e si depet fàghere su tentativu”. Sighit, narende chi sa classe, in sa realizatzione de su progetu, est bessida a comente una comunidade fraigadora de connoscentzia, aunde totus ant prodùsiu ideas de valore cun sa riflessione de totus, s’atividade de sa circa e sa collaboratzione. Non sunt mancados is momentos de dificultade e mancu cussos chi amus brigadu a su puntu de lassare pèrdere totu, ma a pustis at bintu s’amore pro s’arte e pro sa lìeradura inglesa de parte de totu sa classe e sa gana de sighire su progetu cun su gosu de semper. “Est tando chi apo torradu a agatare is scientes mios”, narat sa professora.

In su cuadru originale, narat sa professora, Proserpina abompiat un’arenada; est sìmbulu de amore e fidelidade coniugale, ma fintzas de presonia, ca, a comente narat su mitu, fiat pròpriu custu frutu a la negare sa possibilidade de torrare pro semper in su mundu de is bios. Papende ses sèmenes, dd’aiant cundennada a abarrare in s’oltretomba pro ses meses (in atòngiu e ierru), presonera in prus de un’amore chene felìtzidade; is ses meses abarrados fiat pòtzia torrare in sa terra (in beranu e in istade).

S’istòria de Proserpina o Persefone est cunsiderada unu sìmbulu de su mudamentu de is istangiones e de su mudamentu continu dae sa vida a sa morte. In su cuadru originale s’apubat, a is pabas de sa dea, unu lampalughe chi nde lompet de unu cuadradu luminosu e bolet nàrrere sa lughe in su mundu de is bios. In prus, Rossetti, non solu pintore, ma fintzas poeta, aiat insertadu unu sonetu, iscritu in italianu (inditu de s’amore suo pro sa tziviltade italiana), in susu a dereta in su cuadru, dedicadu a s’irgianada Proserpina.

In su murale fraigadu in sa 5^A de su Litzeu Artisticu, s’ìstoria mudat, a comente mudant is lughes, su suta fundu, su significadu, sa poesia a issa dedicada, su mitu, e àteros particulares. Intra is manos no abompiat prus un’arenada, ma unu lìburu chi poderat aforti a sei, sìmbolu de sa cultura chi la sarvat de sa presonia de un’amore faddidu; su suta fundu est luminosu, de unu biancu forte, ca sa fèmina, pintada pròpriu acanta de sa fentània de s’aula, pigat fintzas lughes naturales, in prus de cussas fraigadas in su murale; s’arenada, est a tesu de issa, est posta in su ladu contràriu; issa non tocat nudda finas a la fàghere martzitare e ruere de s’arenada, chi est in su tzentru de sa parete, in totu sa richesa sua.

Ci sunt iscritas in inglesu chi remonant is cuntzetos de bellesa e arte de sa literadura inglesa, presentados in antis de su poeta romanticu inglesu John Keats, cun su cultu suo de sa bellesa, e a pustis elaborados a bellu a bellu, in is annos imbenientes, de àteros estetas, pensadores, professores, iscritores, artistas a comente Gautier in Frantza, is Prerafaellitas, Walter Pater e Oscar Wilde in Inghilterra, gràtzias a custos s’Estetismu inglesu s’est afirmadu e isvilupadu pro semper in is ùrtimos annos de s’Otighentos cun su printzìpiu base chi est cussu de “Arte pro s’Arte”.

Custa evolutzione de su movimentu de s’estetismu est rafigurada in sa colonna tzentrale de s’aula, afiancada a manca de s’osservadore dae un’arenada mètziga, sìmbulu de su passadu tristu, e a dereta de sa moderna Proserpina, sìmbulu de s’esaltatzione de s’artista, autorevole e pregiosa, de s’intelletuale, no assugetada a is inditos de su pensamentu comunu, bona a bìvere sa vida sua “a comente un’òpera d’arte”. Su lìburu chi sa abompiat astrintu a sei, a comente chi essit sa sarvesa sua, cun su tìtulu “Art in the 21st Century” (s’Arte in sèculu bintunu), tennet fintzas un’àtera funtzione: cussa de faeddare de arte intra s’arte, impreare s’imbentu de arte in s’arte e torrada a mandare, duncas, a su cuntzetu de arte in sei. Ma, est craru, in agiunta a su significadu primàriu, su tìtulu e s’òpera murària podent arremonare retumbos emotivos diversos.

“Torro gràtzias a su Dirigente de s’Istitutu “Leonardo da Vinci” de Lanusei, Dot. Giovanni Andrea Marcello e a su Prof. Rosario Antonio Agostaro, a comente fiduciàriu de su Litzeu Artisticu de Lanusei, ca s’ant cuntzèdiu spàtzios e tempos pro su fraigu de s’òpera”, narat sa Professora Fiera. Serrat cun custas paràulas: “Gràtzias meda pruschetotu a is istudiantes de sa 5^A de su Litzeu Artisticu chi ant postu impare cuntzetos mannos intra immàginis, paràulas e lughes amostende de èssere lòmpios non solu a una cumpetèntzia artìstica manna, fraigada in custos chimbe annos, ma fintzas a un’àtera cumpetèntzia de importu mannu, cussa de interiorizare, movende dae s’analisi de s’òpera d’arte “Proserpine” in inglesu e fadende un’àtera cun medas significados, fotzis ancora non ammostados e cun iscoloriduras delicadas. Unu murale gasi at a pòdere èssere de seguru ùtile fintzas pro is studentes de is annos benidores chi ant a pòdere brintare in sa lìteradura e in s’arte inglesa intra modalidades de conoscèntzia de s’òpera diferentes de cussas atuales, ca sunt de impatu visivu prus mannu e, de seguru, de atzivimentu prus mannu a livellu didàticu-emotivu. Bravos totus!”.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Unu viàzu in s’arte: sos chimbe artistas sardos prus famados de s’istòria

Sa Sardigna, in prus de èssere famada pro sas bistas suas chi che  bogant s’alenu e pro su connottu millenàriu, at bidu  nàschere  artistas medas chi ant lassadu unu sinnu chi no si podet iscantzellare in s’istòria de s’arte italiana e internatzionale. Costantinu Nivola, iscultore e muralista de fama internatzionale, Nivola che at leadu s’arte sua in sos Istados Unidos, partetzipande cun architetos mannos comente Le Corbusier e Marcel Breuer. Sas òperas suas sunt caraterizadas dae s’impreu nou de su tzimentu e de sos materiales locales, condimizande modernidade e connottu.

Pinucciu Sciola, famadu pro sas “predas sonoras”, Sciola at ischidu aunire iscultura e mùsica, revertinde su granitu in istrumentu chi bogat a fora sonos armonicos cando est percossadu. Sas òperas suas, ispartas in totu sa Sardigna e in su mundu, festant sa natura e sas raighinas culturales de s’ìsula, fundinde materiales locales cun una poetica universale.

Zuseppe Biasi, pintore e illustradore, Biasi at contadu sa Sardigna a mesu de friguras prenas de colore e vitalidade. S’arte sua acciappat costùmenes, traditziones e bistas de s’ìsula, torrende·las a interpretare cun d’unu istile chi aunit folclore e modernidade. Sas òperas suas ant dadu unu contribbudu po fàghere connòschere sa Sardigna a foras de sas lacanas suas, influentzande ingendras  de artistas locales.

Maria Lai, artista in medas campiles e ghia de s’arte tessile de oe, Maria Lai at isichidu  revertire su filu e su pannu in istrumentos de issida de fortza  poètica manna. Sos tribaglios suos, a bortas partetzipativos e fatos pro unu logu ispetzìficu, intritzant sa memòria cumone de sa Sardigna cun d’una limba universale. Francu Bussu, intre sos printzipales de s’iscultura e de sa pintura sarda de su Noighentos, Francu Bussu at aunidu rigore tènnicu e fundaria comunicativa. Sas òperas suas iscoperrent temas ligados a su connottu, a sa religione e a sa vida de campagna  de s’ìsula, ma cun d’una
sensibilidade de oe chi los faghet divennere in manera istravanada modernos.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”