Nugoro tzelebrat Grassia Deledda: sa domo museu chi contat sa vida de s’iscrittora premiu Nobel.

In Nugoro, in su coro de sa Sardigna, bi est sa domo in sa cale est naschida Grassia Deledda, s’unica iscrittora italiana chi at binchidu su premiu Nobel po sa litteradura. Oe, sa domo est divennida unu museu, apparande a sos bisitadores s’opportunidade de si affundare in sa vida e in s’opera di una de sas friguras pius importantes de sa litteradura italiana de su Noighentos.

Sa Domo Museu Grassia Deledda custoit sos oggettos personales, documentos, fottograffias e documentos iscrittos a manu chi permittint de iscoperrere non solu s’iscrittora, ma fintzas sa femina, su cuntestu de sa famiglia e su ligamene fungudu cun sa terra sua. Passizzande intre sas istantzias, est possibile torrare a bivere s’atmosfera de su incumintzu de su Noighentos e alcansare s’ispiratzione chi at ghiadu medas de sas operas suas, dedicadas a sa vida de donzi die, a su connottu e a sas tribulias de sa Sardigna.

Su museu non si allindat a contare sa vida privada de sa Deledda: proponnet fintzas caminos a tema ligados a sos romanzos suos, a s’attividade litteraria sua e a su riconnoschimentu internatzionale de su Premiu Nobel, retzidu in su 1926. Intre apparadas a tempus, abbenimetos culturales e letturas pubbricas, sa Domo Museu si ponet comente logu de addobiu e devuccamentu capatze de accostare sas ingendras novas a sa connoschentzia de s’iscrittura e de s’istoria litteraria sarda.

Bisitare sa Domo Museu Grassia Deledda cheret narrere faghere uni biazu in su tempus e in sa cultura de s’isula, cumprendinde cantu sa Sardigna eppat influentzadu sas operas suas e comente s’iscrittora siat resessida a revertire istorias locales in contos universales, appretziados in tottu su mundu.Su Museu est oe no solu unu donu a sa memoria de GrassiaDeledda, ma puru unu puntu de relata po su turismu culturale e litterariu, chi dat balore a sa ricchesa istorica e artistica de sa tzittade de Nugoro.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22

Unu viàziu piticu intre sos Binos Sardos Prus Nodidos.

Sa Sardigna est una de sas regiones de binàrias prus ammaghiantes de Itàlia, un’ìsula dae s’istòria millenària in ube su binu nàschet dae su faveddu continu intre mare, bentu e terra. Sos binos sardos prus nodidos sunt s’issida berà de cust’iscrocca ùnica e de sas variedades suas autoctonas, meda de sas cales non esistint in àteros logos.

Su prus famadu est su Cannònanu de Sardigna, ruju sìmbolu de s’ìsula, ispartu mescamente in Barbàgia e Ozzastra, connottu pro s’istruttura sua, sos nuscos de frutos rujos maduros, ispètzias e mata mediterrànea e pro su ligàmene cun sa bezzesa de sas populatziones locales. Intre sos biancos si annodittat su Vermentinu de Gaddura DOCG, s’ùnicu binu sardu a denominatzione de orìgine controllada e garantida, friscu, sapidu e nuscadu, nàschidu in un’iscrocca granìtica e bentosa chi dd’at donadu elegàntzia e mineralidade.

In su sud-ovest de s’ìsula s’affirmat su Carignanu de su Sulcis, a bortas contipizadu subra de bìnzas antigas a arboreddu a curtzu a su mare, unu ruju cadriu e modde, cun tanninu galanosu e cun nuscos de fruta iscura e ispètzias. Meda difùndidu in su tzentru-sud est su Monica de Sardigna, unu binu traditzionale, pagu tànnicu e de buffada fàtzile, cun nuscos de cariasa e frores, ideale pro sa coghina de donzi die.

Intre sos biancos istòricos bi est su Nuragus de Casteddu, una de sas variedades de vide prus antigas de s’ìsula, forzis introdùida dae sos Fenicios, chi donat binos lèbios e friscos, ligados a su connottu de sos massajos. Prus cumpressa e delicada est sa Malvasia de Bosa, prodùida in s’adde de su Temu, unu binu aromàticu chi podet èssere siccu o durche, cun notas de frores, de mendùla e mele, figura de una produtzione artesana de balore mannu.

Unu casu ùnicu in su panorama italianu est sa Vernàccia de Aristanis, binu biancu ossidativu afinuadu suta unu velu de frementu, cadriu e fungudu, cun nuscos de fruta sica, ispètzias e mendùla ranchida. A costazu de custos nùmenes istòricos cumparint variedades comente su Bovale, o Muristellu, chi dat binos fraigados e potentes, e su Torbadu de L’Alguer, variedade rara torrada a agatare in sos ùrtimos annos, capatze de espressare biancos elegantes, friscos e minerales.

Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22