S’istrutura fiat istada fraigada pro acasagiare sos operajos biagiantes de sa mina de Monti Bèciu chi acudiant dae sas biddas de inghìriu. Sa càbida fiat de 250 postos letu in cameratas de 25 postos cadauna cun mensa, locale de recreu cun ràdiu, gabinetos e dòtzias.

Biendelu dae largu paret unu cardulinu grogu cun sa crobeta ruja chi nde istupat dae su padente iscuru de sas primas oras de su mangianu. Custa est sa descritzione chi podimus agatare in su situ de “sardegna abbandonata” dedicadu a s’Albergo Sartori, in Monti Bèciu, chi s’agatat in pitzu de su cantiere de potente, cussu de Sartori, chi est unu pessonàgiu de importu mannu de s’istòria minerària de su logu. Difatis, comente podimus lèghere in su cartellu postu a s’intrada cust’òmine diat s’amministradore delegadu de sas minas de Monti Bèciu chi aiat dadu su nùmene fintzas a su Putzu Sartori e a sa colònia marina de Funtanatza.

S’istrutura fiat istada fraigada pro acasagiare sos operajos biagiantes de sa mina de Monti Bèciu chi acudiant dae sas biddas de inghìriu. Sa càbida fiat de 250 postos letu in cameratas de 25 postos cadauna cun mensa, locale de recreu cun ràdiu, gabinetos e dòtzias.

S’istrutura, inchinghiada in su 1942 in ocasione de sa bìsita de Benito Mussolini, fiat istada intitulada a Francesco Sartori (Amministradore delegadu de sas minas de Monte Bèciu) e fiat abarradu ativa pro prus de 30 annos.

Su cumplessu mineràriu de su Mèdiu Campidanu,  at rapresentadu pro unu sèculu su coro de s’indùstria estrativa de su sud-ovest, oe est unu parcu geomineràriu e patrimòniu Unesco.

De sas ùmiles domos de sos operajos a su de palatzu pomposu de sa diretzione, colende fatu de sos cantieris de bogadura e traballadura, sedes dirigèntziales e de servìtzios. Intre sos monumentos de archeologia industriale de Montebetzu, atzufados in su territòriu de Àrbus e Gùspini, si podet acumprire unu giru istòricu-culturale a s’iscoberta de unu ‘mundu pantasma’ torradu a mentovare dae unu cumplessu de minas dismissas, a pagas chentinas de metros de sas dunas de Piscinas e a prsu de àteras marinas de sa Costa Birde.

Sa faina estrativa de su giassu, unu de sos oto chi formant su parcu geomineràriu de sa Sardigna – sìmbulu de sos Geoparks de s’Unesco – est durada belle unu sèculu e mesu, dae su 1848, cando su re Càralu Alberto aiat cuntzèdidu s’isfrutamentu a Giovanni Antonio Sanna finas a su 1991, annu de sa serrada a pustis de deghènnios de crisi.

 “Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Sardigna in crisi de naschidas chi sighint a minimare.

Secundu su chi narat s’Istat, sa Sardigna sighit a minimare in sas naschidas, cunfirmandesi intre sas Regiones italianas pius corpadas dae custu problema negativu. S’isula accomettat una difficultade sempre pius manna in su cambiu de s’ingendra, cun semper pius pagos zovanos e un’imbezzamentu de sa populatzione chi arriscat de compromittere su tempus benidore socio-accolimicu de sa Regione.

S’edade media de sas mamas sighit a pigare,meledande s’incrinu a attrassare sa madernidade po motivos ligados a sa carriera,a sos problemas accolomicos e sa difficultade de ponnere impare sa vida familiare e proffessionale. Sa minimada de sas naschidas est su risurtadu de medas motivos chi si intritzant pari pari. Dae una parte, s’emigrazione de sos zovanos bogat a s’isula pessonas in edade de tennere fizzos, chi chircant tribagliu e un’istabilidade pius segura in atteros logos. Dae s’atteru,sas difficultades accolomicas e sa mancanzia de politicas balidas de azzudu a sas familias faghent divennere semper pius diffitzile de tennere fizzos.

Custu fenomenu, si non si faghet carchi cosa, arriscat de tennere conseguenzias fungudas supra sa vida sotziale e accolomica de s’isula, creande problemas supra sa disponibilidade de servitzios pubbricos, subra su sistema sanidariu e s’istrutzione.

Sos afficos de su tempus benidore mustrant sa necessidade de interventos pretzisos: agguantare sas naschidas e creare condissiones de favore po faghere addurare sos zovanos in s’isula. Solu po mesu de politicas balidas e un’impignu de tottus at a essere possibile cambiare custa ingrina e garantire unu tempus benidore pius firmu a sa Sardigna.Sa crisi de sas naschidas de s’isula non est solu una cosa tzerta e sigura,ma unu signale craru de sa necessidade de torrare a pensare a s’appitzigu intre tribagliu,familia e sotziedade po fraigare un’afficcu nou de creschida e isviluppu.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”