S’istrutura fiat istada fraigada pro acasagiare sos operajos biagiantes de sa mina de Monti Bèciu chi acudiant dae sas biddas de inghìriu. Sa càbida fiat de 250 postos letu in cameratas de 25 postos cadauna cun mensa, locale de recreu cun ràdiu, gabinetos e dòtzias.

Biendelu dae largu paret unu cardulinu grogu cun sa crobeta ruja chi nde istupat dae su padente iscuru de sas primas oras de su mangianu. Custa est sa descritzione chi podimus agatare in su situ de “sardegna abbandonata” dedicadu a s’Albergo Sartori, in Monti Bèciu, chi s’agatat in pitzu de su cantiere de potente, cussu de Sartori, chi est unu pessonàgiu de importu mannu de s’istòria minerària de su logu. Difatis, comente podimus lèghere in su cartellu postu a s’intrada cust’òmine diat s’amministradore delegadu de sas minas de Monti Bèciu chi aiat dadu su nùmene fintzas a su Putzu Sartori e a sa colònia marina de Funtanatza.

S’istrutura fiat istada fraigada pro acasagiare sos operajos biagiantes de sa mina de Monti Bèciu chi acudiant dae sas biddas de inghìriu. Sa càbida fiat de 250 postos letu in cameratas de 25 postos cadauna cun mensa, locale de recreu cun ràdiu, gabinetos e dòtzias.

S’istrutura, inchinghiada in su 1942 in ocasione de sa bìsita de Benito Mussolini, fiat istada intitulada a Francesco Sartori (Amministradore delegadu de sas minas de Monte Bèciu) e fiat abarradu ativa pro prus de 30 annos.

Su cumplessu mineràriu de su Mèdiu Campidanu,  at rapresentadu pro unu sèculu su coro de s’indùstria estrativa de su sud-ovest, oe est unu parcu geomineràriu e patrimòniu Unesco.

De sas ùmiles domos de sos operajos a su de palatzu pomposu de sa diretzione, colende fatu de sos cantieris de bogadura e traballadura, sedes dirigèntziales e de servìtzios. Intre sos monumentos de archeologia industriale de Montebetzu, atzufados in su territòriu de Àrbus e Gùspini, si podet acumprire unu giru istòricu-culturale a s’iscoberta de unu ‘mundu pantasma’ torradu a mentovare dae unu cumplessu de minas dismissas, a pagas chentinas de metros de sas dunas de Piscinas e a prsu de àteras marinas de sa Costa Birde.

Sa faina estrativa de su giassu, unu de sos oto chi formant su parcu geomineràriu de sa Sardigna – sìmbulu de sos Geoparks de s’Unesco – est durada belle unu sèculu e mesu, dae su 1848, cando su re Càralu Alberto aiat cuntzèdidu s’isfrutamentu a Giovanni Antonio Sanna finas a su 1991, annu de sa serrada a pustis de deghènnios de crisi.

 “Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023. LR 22/2018, art. 22”

Chircas in cursu in Sardigna pro Elia Del Grande, s’òmine chi in su 1998 at isterminadu sa famìlia in su Varesotu.

Sighint in Sardigna sas chircas de Elia Del Grande, s’òmine chi in su 1998 at bochidu su babbu, sa mamma e su frade in sa domo de famìlia a Cadrezzate, in sa provìntzia de Varese. A pustis de àere pagadu sa pena pro su mortorzu triplu, Del Grande fiat istranzu de sa presone de Castelfranco Emilia (Mòdena), in ue si nch’agataiat pro resones de seguresa e ca lu cunsideraiant ancora perigulosu pro sa sotziedade.

Segundu sa politzia s’òmine diat èssere lòmpidu a fuire calendesi dae su muru de tanca de s’istrutura penitenziària impreande una corda fatta cun filos elètricos. Dae sa notte de s’evasione, sas fortzas de s’òrdine ant cumintzadu una operatzione manna de chirca, allargada como fintzas in Sardigna, in ue si creet chi siat bennidu o tènzat cuntatos.

Su Dipartimentu de s’amministratzione penitenziària at dispostu una chirca interna pro ischirriare comente siat istadu possìbile chi unu presoneri cussideradu perigulosu siat lòmpidu a ischivare sa sorveglianza in una istrutura de seguresa mèdia. Elia Del Grande, oe de 49 annos, est devènnidu tristemente connotu pro cussa chi sos medios de comunicatzione ant torradu a narare s’istrage de sos forneris. Su 7 de bennàrzu de su 1998, a s’edade de 22 annos, at bochidu sos genitores suos e su frade mannu, cun su cale manizaiat una panificatzione de famìlia. A pustis de su delitu est fuidu in Isvìtzera, ma est istadu frimmadu pagas dies a pustis e at cunfessadu in presse su chi fit acontèssidu.

Cundennadu in Appellu a 30 annos de presone cun su reconnoschimentu de sa semi- infermitade mentale, Del Grande at passadu in presone 25 annos in antis de èssere tramudadu in d’una istrutura cun vigilàntzia iscainada. Sas fortzas de s’òrdine cussizant sa massima abbistesa e a sinnalare cale si siat possìbile abbistamentu s’obietivu est agatare su fuidu in su prus pagu tempu possìbile e accrarare sas circumstàntzias de s’evasione.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”