Pagu dies fait is studiantes de sa 5^A de su Litzeu Artisticu de Lanusei, ant acabbadu unu murale pigadu de su cuadru “Proserpine” de su prerafaellita inglesu, Dante Gabriel Rossetti.

Su progetu CLIL, coordinadu de sa Professora Maria Antonietta Fiera de Lìngua e Cultura Inglesa, chi est sa referente, est inghitzadu su primu de mese de ladàmine e a bellu, a bellu, in is oras de inglesu, fadende manera de alternare custu traballu a cussu traditzionale de su programma, at pigadu forma un’idea a s’opostu de cussu de printzìpiu.

A comente narat sa professora Fiera: “Est beros chi s’arte non si podet ispricare, ma cando custa si tramudat in didàtica o sa didàtica pigat valore artisticu, si podet e si depet fàghere su tentativu”. Sighit, narende chi sa classe, in sa realizatzione de su progetu, est bessida a comente una comunidade fraigadora de connoscentzia, aunde totus ant prodùsiu ideas de valore cun sa riflessione de totus, s’atividade de sa circa e sa collaboratzione. Non sunt mancados is momentos de dificultade e mancu cussos chi amus brigadu a su puntu de lassare pèrdere totu, ma a pustis at bintu s’amore pro s’arte e pro sa lìeradura inglesa de parte de totu sa classe e sa gana de sighire su progetu cun su gosu de semper. “Est tando chi apo torradu a agatare is scientes mios”, narat sa professora.

In su cuadru originale, narat sa professora, Proserpina abompiat un’arenada; est sìmbulu de amore e fidelidade coniugale, ma fintzas de presonia, ca, a comente narat su mitu, fiat pròpriu custu frutu a la negare sa possibilidade de torrare pro semper in su mundu de is bios. Papende ses sèmenes, dd’aiant cundennada a abarrare in s’oltretomba pro ses meses (in atòngiu e ierru), presonera in prus de un’amore chene felìtzidade; is ses meses abarrados fiat pòtzia torrare in sa terra (in beranu e in istade).

S’istòria de Proserpina o Persefone est cunsiderada unu sìmbulu de su mudamentu de is istangiones e de su mudamentu continu dae sa vida a sa morte. In su cuadru originale s’apubat, a is pabas de sa dea, unu lampalughe chi nde lompet de unu cuadradu luminosu e bolet nàrrere sa lughe in su mundu de is bios. In prus, Rossetti, non solu pintore, ma fintzas poeta, aiat insertadu unu sonetu, iscritu in italianu (inditu de s’amore suo pro sa tziviltade italiana), in susu a dereta in su cuadru, dedicadu a s’irgianada Proserpina.

In su murale fraigadu in sa 5^A de su Litzeu Artisticu, s’ìstoria mudat, a comente mudant is lughes, su suta fundu, su significadu, sa poesia a issa dedicada, su mitu, e àteros particulares. Intra is manos no abompiat prus un’arenada, ma unu lìburu chi poderat aforti a sei, sìmbolu de sa cultura chi la sarvat de sa presonia de un’amore faddidu; su suta fundu est luminosu, de unu biancu forte, ca sa fèmina, pintada pròpriu acanta de sa fentània de s’aula, pigat fintzas lughes naturales, in prus de cussas fraigadas in su murale; s’arenada, est a tesu de issa, est posta in su ladu contràriu; issa non tocat nudda finas a la fàghere martzitare e ruere de s’arenada, chi est in su tzentru de sa parete, in totu sa richesa sua.

Ci sunt iscritas in inglesu chi remonant is cuntzetos de bellesa e arte de sa literadura inglesa, presentados in antis de su poeta romanticu inglesu John Keats, cun su cultu suo de sa bellesa, e a pustis elaborados a bellu a bellu, in is annos imbenientes, de àteros estetas, pensadores, professores, iscritores, artistas a comente Gautier in Frantza, is Prerafaellitas, Walter Pater e Oscar Wilde in Inghilterra, gràtzias a custos s’Estetismu inglesu s’est afirmadu e isvilupadu pro semper in is ùrtimos annos de s’Otighentos cun su printzìpiu base chi est cussu de “Arte pro s’Arte”.

Custa evolutzione de su movimentu de s’estetismu est rafigurada in sa colonna tzentrale de s’aula, afiancada a manca de s’osservadore dae un’arenada mètziga, sìmbulu de su passadu tristu, e a dereta de sa moderna Proserpina, sìmbulu de s’esaltatzione de s’artista, autorevole e pregiosa, de s’intelletuale, no assugetada a is inditos de su pensamentu comunu, bona a bìvere sa vida sua “a comente un’òpera d’arte”. Su lìburu chi sa abompiat astrintu a sei, a comente chi essit sa sarvesa sua, cun su tìtulu “Art in the 21st Century” (s’Arte in sèculu bintunu), tennet fintzas un’àtera funtzione: cussa de faeddare de arte intra s’arte, impreare s’imbentu de arte in s’arte e torrada a mandare, duncas, a su cuntzetu de arte in sei. Ma, est craru, in agiunta a su significadu primàriu, su tìtulu e s’òpera murària podent arremonare retumbos emotivos diversos.

“Torro gràtzias a su Dirigente de s’Istitutu “Leonardo da Vinci” de Lanusei, Dot. Giovanni Andrea Marcello e a su Prof. Rosario Antonio Agostaro, a comente fiduciàriu de su Litzeu Artisticu de Lanusei, ca s’ant cuntzèdiu spàtzios e tempos pro su fraigu de s’òpera”, narat sa Professora Fiera. Serrat cun custas paràulas: “Gràtzias meda pruschetotu a is istudiantes de sa 5^A de su Litzeu Artisticu chi ant postu impare cuntzetos mannos intra immàginis, paràulas e lughes amostende de èssere lòmpios non solu a una cumpetèntzia artìstica manna, fraigada in custos chimbe annos, ma fintzas a un’àtera cumpetèntzia de importu mannu, cussa de interiorizare, movende dae s’analisi de s’òpera d’arte “Proserpine” in inglesu e fadende un’àtera cun medas significados, fotzis ancora non ammostados e cun iscoloriduras delicadas. Unu murale gasi at a pòdere èssere de seguru ùtile fintzas pro is studentes de is annos benidores chi ant a pòdere brintare in sa lìteradura e in s’arte inglesa intra modalidades de conoscèntzia de s’òpera diferentes de cussas atuales, ca sunt de impatu visivu prus mannu e, de seguru, de atzivimentu prus mannu a livellu didàticu-emotivu. Bravos totus!”.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sardigna in crisi de naschidas chi sighint a minimare.

Secundu su chi narat s’Istat, sa Sardigna sighit a minimare in sas naschidas, cunfirmandesi intre sas Regiones italianas pius corpadas dae custu problema negativu. S’isula accomettat una difficultade sempre pius manna in su cambiu de s’ingendra, cun semper pius pagos zovanos e un’imbezzamentu de sa populatzione chi arriscat de compromittere su tempus benidore socio-accolimicu de sa Regione.

S’edade media de sas mamas sighit a pigare,meledande s’incrinu a attrassare sa madernidade po motivos ligados a sa carriera,a sos problemas accolomicos e sa difficultade de ponnere impare sa vida familiare e proffessionale. Sa minimada de sas naschidas est su risurtadu de medas motivos chi si intritzant pari pari. Dae una parte, s’emigrazione de sos zovanos bogat a s’isula pessonas in edade de tennere fizzos, chi chircant tribagliu e un’istabilidade pius segura in atteros logos. Dae s’atteru,sas difficultades accolomicas e sa mancanzia de politicas balidas de azzudu a sas familias faghent divennere semper pius diffitzile de tennere fizzos.

Custu fenomenu, si non si faghet carchi cosa, arriscat de tennere conseguenzias fungudas supra sa vida sotziale e accolomica de s’isula, creande problemas supra sa disponibilidade de servitzios pubbricos, subra su sistema sanidariu e s’istrutzione.

Sos afficos de su tempus benidore mustrant sa necessidade de interventos pretzisos: agguantare sas naschidas e creare condissiones de favore po faghere addurare sos zovanos in s’isula. Solu po mesu de politicas balidas e un’impignu de tottus at a essere possibile cambiare custa ingrina e garantire unu tempus benidore pius firmu a sa Sardigna.Sa crisi de sas naschidas de s’isula non est solu una cosa tzerta e sigura,ma unu signale craru de sa necessidade de torrare a pensare a s’appitzigu intre tribagliu,familia e sotziedade po fraigare un’afficcu nou de creschida e isviluppu.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”