Sa cojas est istada tzelebrada in su giardinu de s’ispidale “Il Tulipano” de su Niguarda de Milanu. Sa fèmina, malàida terminale, at isetadu de nàrrere “Eja” a s’amadu suo in antis de si nd’andare pro semper.

At isetadu de nàrrere “Eja” a s’amadu suo, a in antis de lu lassare. At isetadu sa die de su matrimòniu suo, tzelebradu dae su letu de s’ispidale, a in antis de mòrrere. Est s’istòria de Laura, una fèmina malàida terminale, chi at detzìdidu de cojuare s’amore de sa vida sua, Andrea in s’ispidale de su Niguarda de Milanu. Pagas dies a pustis Laura s’est morta.

B’aiat su sole a illuminare sos isposos. Laura, corcada in su letu de s’ispidale, tenet intre sas manos unu matzu de frores grogos. Sabatas de ginnàstica, unu bestidu intre su biancu e su beige, e una corona de frores in conca. Andrea, sètzidu in su letu acanta a s’isposa, portat unu bestire iscuru, camisa asula, e comente e in sa busciaca de sa giacheta unu frore biancu, comente a sos de sa corona in sa conca de Laura.

A tzelebrare sa coja b’at amigos e parentes de sa còpia. Laura, a letu, est istada acumpangiada a su giardinu dae su babbu e de sos infermieris de s’ispidale. Laura est cuntenta, mustrat unu risitu apenat ca bidet a s’isposu suo Andrea chi la fiat giai isetende. Fintzas su babbu – frore biancu in sa busciaca – càstiat s’isposu de sa fìgia. Laura e Andrea ischiant de non tènnere meda tempus a disponimentu, ma ant chertu decretare s’amore issoro pro semper.

Su personale de s’Ispidale Niguarda at publicadu sas fotos de sa coja de Laura e Andrea in Facebook. “Torra sa cura donada a sas persones, malàidos e familiares, afidadas a s’ispidale nostru ‘Il Tulipano’, nos at portadu a tzelebrare s’amore, in custu casu cussu intre Laura e Andrea chi ant seberadu de s’unire in matrimòniu”. Gasi si podet lèghere in su messàgiu cumpartzidu in su Facebook de s’ispidale. “Est semper – agiunghet su personale de su Niguarda – unu momentu emotzionante meda, chi interessat totu s’iscuadra, peri sos voluntàrios. Unu momentu acanta totu su personale s’intendet ‘privilegiadu’ de pòdere acumpangiare, mancari cun  tristura, tapas significativas de sa vida de sos malàidos nostros”.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Sa Sardigna de su rennu: unu tempus de autonomia e podere locale in s’ìsula medievale.

S’istòria medievale de sa Sardigna est sinzalada dae unu tempus ùnicu, cussu de sos zuigados, rennos autònomos chi ant caraterizadu s’ìsula intre s’XI e su XIV sèculos. Custos istados pitticcos, nàschidos a pustis de s’abbasciamentu de gadimentu de su podere bizantinu e de sas incurtziones àrabas, rapresentant unu capìtulu de fundamentu pro cumprèndere s’identidade istòrica e polìtica de sa Sardigna.

A pustis de sa fine de su poderiu bizantinu, s’ìsula s’est ispartida in rennos autònomos guvernados dae zùighes, friguras chi auniant funtziones polìticas, militares e zudiziàrias. Sos zudicados fiant ghìados dae famìllias nòbiles locales e si fundaiant subra unu assentu amministrativu e zurìdicu avanzadu pro cussu tempus. A su cumintzu si nche contaiant bator printzipales: su Zudicadu de Casteddu, su Zudicadu de Arbarèe, su Zudicadu de Torres (o Logudoro) e su Zudicadu de Gaddura.

Donzi zudicadu teniat capitale, esèrtzitu, leges suas e una istrutura amministrativa autònoma, chi permitiat de guvernare un’ iscrocca ispartida comente cussa sarda. Su podere de sos zùighes non fiat assoludu: s’azzudaiant cun unu cunsìziu de nòbiles e funtzionàrios locales chi los azuaiant a leare detzisiones.

Sa leze iscrita, connota comente Carta de Logu, mescamente in su Zudicadu de Arbarèe, regulaiat sa vida polìtica, econòmica e sotziale, istabilinde reglas tziviles e penales e amparande sos diritos de sos tzitadinos. Custu còdighe legale fiat un’istrumentu avanzadu pro cussu tempus e at influentzadu sa legisladura sarda in sos sèculos a pustis.

Sos zudicados, puru essende indipendentes, non ant bìvidu mai isulados: sas bèndidas issoro fiant ligadas a s’istrinta  a sas potèntzias de su Mediterràneu, comente Pisa, Gènova, Aragona e su Papadu. A mesu de alliantzas, cojas e gherras, ant chircadu de deffèndere s’autonomia insoro e de affortigare su podere locale.

Intre totus, su Zudicadu de Arbarèe s’est distìntu pro sa resistèntzia a sas dominatziones istranzas, in particulare in su mentres de sa luta contra de sos aragonesos in su  sèculu XIV.

S’abbasciamentu  lentu  de sos zudicados at cumintzadu cun s’abbattigu de fora e cun sas lutas intro de issos. A sa fine de su sèculu XIV, s’Aragona est resurtada a cunchistare sa parte pius manna de s’ìsula, annetende sos territòrios de sos zudicados e revertinde sa Sardigna in una regione suta su controllu aragonesu. Comente si siat, sa memòria de sos zudicados e de sas lezes insoro est abarrada biva in sa cultura e in s’istòria locale.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”