Fiat istadu una de sas ùrtimas isculturas in màrmaru cumpletadas dae su grandu artista italianu Antonio Canova in antis de sa morte sua in su 1822 e rafigurat a Maria Maddalena in lutu. Binti annos a oe fiat istada bèndida in un’asta de istàtuas de giardinu ma reghentes istùdios ant riveladu chi s’iscultura acuistada pro 5.200 isterlinas de una còpia inglesa pro decorare su parcu de sa villa issoro est in realidade un’òperamastra pèrdida de Canova: a annuntziare s’iscoperta istòrica est sa domo de astas inglesa Christiès, chi at a pònnere in bèndida sa “Maddalena giacente” de su mastru de su Neoclassitzismu su 7 de trìulas in Londra cun un’istima de partèntzia de 5-8 milliones de isterlinas (6-9,5 milliones de èuros).

In s’annu chi si tzèlebrat sos duos sèculos dae s’iscumparta de Canova, s’iscultura in màrmaru biancu at a èssere esposta in sas sedes de Christès de Londra su 19 e 20 de martzu, e posca a New York (8-13 de abrile), Hong Kong (27 de maju-1 de làmpadas) e at a abarrare in fines  tres chidas in Londra in su mese de làmpadas.

In sos ùrtimos 100 annos sa paternidade sua fiat istada ismentigada e pro totu custu  tempus non si fiat ischidu in ue s’agataret s’istàtua – custa etzetzionale iscultura de Maria Maddalena in istadu de èstasi fiat istadu cummissionada in su 1819 dae Lord Liverpool, primu ministru inglesu (1812-1827). S’istàtua fiat istada posca bèndida a s’asta e acuistada dae Lord Ward e in un’àtera asta fiat colada a Sir Herbert Smith, unu produtore de tapetes e dae tando s’atributzione a Canova si fiat pèrdida. In una sutzessiva bèndida a s’asta in su 1938 fiat istada descrita in manera simple comente una “figura clàssica”. Fiat colada posca a sa colletzionista Violet van der Elst, sena s’autografia de Canova, e in su 1959 fiat istada acuistada dae unu mercante de arte. In su 2002, semper sena atributzione, fiat istadu bèndida in un’asta de istàtuas, in ue fiat istada comporada dae sos atuales propietàrios.

 “Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22