Sas ratzas caraterìsticas de Sardigna: unu patrimòniu naturale ùnicu
Sa Sardigna est una de sas ìsulas prus incantosas de su Mediterràneu, non pro s’istòria millenària e pro sas traditziones ebbia, ma finas pro sa richesa naturale ispantosa chi custoit. S’isulamentu geogràficu, paris cun sa variedade de eco-sistemas – dae sos montes de Gennargentu a sas costeras arenosas, dae sos logos ùmidos a sos padentes seculares – at agiuadu s’evolutzione de paritzos organismos caraterìsticos, chi s’agatant in Sardigna ebbia o, a bortas, finas in Còrsica.
Sa flora sarda est rica in manera particulare de prantas ùnicas. In sos cùcuros de Gennargentu si b’agatat su trivozu ispinosu tìpicu de Barbàgia, e in sos montes de Limbara sa viola sarda. In pagos logos, malos a b’imbàtere, s’agatat ancora su ribes sardoum, raru meda, contadu comente una de sas prantas prus raras de Europa.
In sas costeras meridionale, imbetzes, si bi distinghet su latùrigu de Bithia, cun sas formas suas caraterìsticas. Onni pranta contat unu pìculu de s’istòria evolutiva de s’ìsula, chi s’est trasformada a beru in unu laboratòriu naturale. Sa fàuna sarda no abarrat in segus. In mesu de sos mammìferos si bi distinghet su cherbu sardu, torradu a batire cun bona resurtada a pustis chi fiat a canta a isparire, e su matzone sardu, una suta-ispètzie adatada a sos ambientes de s’ìsula.
In sos frùmenes e in sos rios curret sa trota sarda, e in sos logos ùmidos b’agatat apògiu su discoglosso sardu, un’anfìbiu piticheddu. Finas su mundu de sos insetos mustrat esempros ispantosos, comente sa mariposa Acantholyda hieroglyphica sarda, chi bivet in sos padentes de monte.
A mantènnere custas variedades est importante meda. Su cambiamentu de su clima, sos fogos, s’urbanizatzione e s’isparghimentu de variedades angenas sunt minetzas cuncretas pro chi potzant sighire a vìvere. Pro custa resone sos logos amparados tenent importàntzia determinante in sa tutela de sa bio-diversidade de s’ìsula.
“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”
