“Su Ministèriu de is Finàntzias non tenet idea de comunicare a s’Ufìtziu de is Doganas de Casteddu su chi bisòngiat pro autorizare a sa Saras de bèndere su carburante iscontados!”. A ddu nàrrere, pro mèdiu de su profilu Face book cosa sua, est su portaboghe e fundadore de su movimentu Terra Lìbera Giuseppe Marini, unu de is prus mannos sustenidores in Ogiastra de sa Zona Franca. “Duncas – sighit Marini – como dipendet petzi dae nois a sollitzitare a in antis de custas eletziones maladitas!”. Su capu Terra Lìbera diat a èssere dispostu finas a ghiare una manifestatzione de a su mancu 2500 persones (10 pro ogna comuna chi at espressadu su parre a favore pro sa Zona Franca) pro cumbìnchere a Cappellacci de comunicare a sa Saras de incumentzare a donare sa benzina sena de is famadas atzisas, sena derramas doganales e sena de s’Iva, pròpiu comente a su chi aiant fatu in Badde de Aosta tempus faghet.

A s’iscoberta de su logu archeològicu prus bellu de Tortolie

Su logu archeològicu de S’Ortali ’e su Monti, postu in s’iscrocca de Tortolie, in Ozzastra, est unu de sos cumplessos preistòricos e protostòricos prus importantes e mènzus cunservados de sa Sardigna. Postu intre duos rilievos a pagos chilòmetros dae su mare, in sa carrela chi che leat a sa plaja de Orrì, su logu apparat unu viazzu raru in mesu a millènnios de istòria, arregande testimoniàntzias chi partint dae su Neolìticu e arribant a s’edade de su Brunzu.

Inoghe si podet ammirare una domus de janas chi benit dae su Neolìticu reghente, iscavada in sa roca e destinada a s’interru cumone, duos menhir abbarrados chi faghent pensare a s’antiga presentzia de un’alliniamentu megalìticu e unu tzìrculu de pedra de casi 12 metros de diàmetru, ligadu a ritos o pràticas de comunidade de s’edade de su Ramene.

De importu particulare est sa tumba de sos Zigantes, architetura funerària tipica de sa tziviltade nuràgica, cun unu passaditzu longu de interru, incornissadu dae s’esedra, chi contat sas usàntzias antigas ligadas a su cultu de sos mortos. Su coro de su cumplessu est però su nuraghe S’Ortali ’e su Monti, una istruttura manna de pedra fraigada forzis in su 1500 a.C., formada dae unu bastione tzentrale e dae unu bastione elliticu cun turres a costazzos, un’òpera chi testimonzat sas capatzidades de fraigu e organizatzione de sos nuràgicos.

In giru a su nuraghe s’istèndiant sa bidda e zuras de tribagliu diferentes, intre de sas cales bi fuint logos de manizu e mescamente, silos pro sa cunservatzione de sos tzereales, elementos chi mustrant s’importu de sa lauranza in sa vida de donzi die de sas comunidades de cussa edade. Bìsitare S’Ortali ’e su Monti cheret nàrrere a s’infùndere in d’una bista ancora intrea, in ue sa presentzia de s’òmine antigu faeddat cun sa natura a inghìriu e apparat unu cuadru claru de comente sas populatziones preistòricas isseberaiant e modellaiant sos logos in ue bìvere.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”