At a èssere presentadu sàbadu 19 de ghennàrgiu 2013 in Irbono su libru “Su Carronovali. Chirca subra de su carnovale antigu de Irbono”, òpera chi est su resurtadu de una indaga fata dae su Sòtziu Culturale S’imbentu in collaboratzione cun sa Biblioteca Comunale “Giaunni Usai”. Gràtzias a unu traballu de chirca e de iscumbata, su libru bogat a campu totu is ritos de su carrasegare, torrende a costruire is tzerimoniales e is carotes tìpicos de sa traditzione irbonesa. S’Ursu, sa Filongiana, su Sonaxau, s’Orruinosu e finas su Maimone, torrant a nàschere in is primos follos de su libru, gràtzias a is testimonias de is betzos chi ant bìvidu in is annos chi su carrasegare beniat galu festadu a sa manera antiga. Sa segunda parte de su libru, imbetzes, allegat mestamente de su significadu e de su simbulismu de sa festa, sestende unu legàmene cun is àteras manifestatziones carnevalescas sardas e non solu. A sa presentada ant a leare parte, in prus de is responsàbiles de su Sòciu S’imbentu, peri su Sìndigu e s’Assessore de sa Cultura de Irbono, su Presidente de sa Provìntzia de s’Ogiastra e, comente relatores, s’iscritore Giùliu Cèsari Mameli e su professore Gianfrancu Brandas. Su libru est istadu fatu cun su contributu de s’Assessoradu de sa Pùblica Istrutzione, Cultura e Isport de sa Provìntzia de s’Ogisatra (Lege Regionale 26/1997) e de sa Comuna de Irbono.

Salude in arretirada: creschet su pesu de su privadu e s’ ispesa a carrigu de sos tzitadinos

Su sistema sanitàriu pùbbricu sighit a pèrdere positziones, lassande logos semper prus mannos a sas istrutturas privadas, chi in logos diferentes – comente sa riabilitatzione – sunt giai divennidas sa parte importante de s’amparu assistenziale. Mentres sa parte privada cunfirmat sa presentzia sua, creschet in parallelu su costu de sas curas pro sos tzitadinos e creschet sa parte de chie renùntziat a sos trattamentos ca no podet poderare sas ispesas.

Est sa frigura de una privadizatzione a pagu a pagu e silentziosa cunfirmada dae s’anàlisi de sa Fundatzione Gimbe, chi mustrat comente sa salude pùblica siat perdinde capatzidade de risposta e universalidade. In Sardigna, segundu sos ùrtimos datos de sa Ragioneria Generale de s’Istadu po su 2023, sa parte de ispesas pùbbricas destinadas a sas istruturas privadas cunvenzionadas si firmat a su 13,2%, unu balore pius bassu de sa media natzionalema chi in donzi casu cunfirmat una tendèntzia importante.

Su disvàriu intre su chi su servìtziu sanitàriu pùbbricu resurtat a garantire e su chi benit delegadu a su privadu si refletet in deretu subra de sas famìlias. Intre su 2016 e su 2023, s’ispesa agguantada dae sos tzitadinos pro si bortare a istruturas sanitàrias privadas est creschida de su 137%, passende dae pagu prus de 3 miliardos a prus de 7,2 miliardos de èuros. Unu accreschimentu chi non pertoccat solu prestatziones ispetzialìsticas, ma fintzas servìtzios netzessàrios chi giai non sunt prus a disponimentu in tempus zustu in su sistema pùbbricu.

Sa cunsighèntzia est de una natzione in ube s’atzessu a sas curas divenit semper prus diffitzile. Listas de isettu longas, mancàntzias de personale e imbestimentos chi non bastant addescant unu assentu in ube chie si lu podet permittere si bortat a su privadu, mentres àteros renùntziant a esames, bìsitas o teràpias de fundamentu.

Unu cuadru chi torrat a ghettare sa dibatta subra de sa netzessidade de afortigare su servìtziu pùbbricu, garantinde cabidas, prozettazione e capatzidade organizativa.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”