Dae ocannu is pitzinnos de s’Istitutu Cumprensivu de Irbono ant a pòdere imparare su sardu in iscola in manera simple e cun profetu, gràtzias a su CD didàticu “Su sardu de ogni die”, realizadu dae s’Istitutu Camillu Bellieni de Tàtari pro contu de s’Isportellu Subracomunale de Irbono chi s’annu coladu at dirighidu is isportellos linguìsticos de Àrthana, Elini, Tortolì, Baunei, Talana, Lotzorai, Triei, e Gàiru. Su traballu, finantziadu cun fundos de sa lege 482/99 in s’àmbitu de su progetu AERAS 2007, est istadu cuntzepidu pighende comente referèntzia sa realidade linguìstica de is dischentes, est a nàrrere su sardu chi issos intendent e allegant cada die. Pro cada bidda est istada fata un’intervista a una persona chi faghet unu trabalu tìpicu de su logu e chi impreat su sardu pro traballare. Is artisanos ant allegadu de su traballu issoro, de is trastos chi impreant e de comente s’atividade issoro est cambiada dae cando issos aiant incumentzadu a oe. Totu is registratziones sunt istadas postas pro iscritu e acumpangiadas dae unas dimandas de cumprensione de su testu e dae esertzìtzios de grammàtica chi ant a fàghere a manera chi is pitzinnos tèngiant unu cunfrontu deretu intre su sardu allegadu e cussu iscritu e, in su matessi tempus, imparint is règulas ortogràficas fundamentales de su sardu. Su CD, chi at a èssere presentadu in Irbono su 25 de onniasantu in ocasione de sa sagra “Pane e Ògiu”, at a èssere donadu de badas a totu is iscolas de is biddas chi s’annu coladu ant leadu parte a su progetu.

Turre de Sa Pelosa: custoddu istoricu intre mare cristallinu e istoria sarda.

Intre sos ispantos de su nord-ovest de sa Sardigna, supra sa cuccuru de Capo Falcone, arbeschit sa turre de Sa Pelosa, unu fraigu ammantadu chi dominat sun mare e sa plaja chi giughet su mattessi nomene, famada in tottu su mundu po sa bellesa sua. Custa turre simbulu de istoria e deffensa de sa costa, est una de sas prendas pius pagu connoschidas ma pius amaghiosas de sa Sardigna.

Fraigada in su seculu XVI intre su tempus de sos Aragonesos, sa turre de Sa Pelosa faghiat parte de unu assentu de turres de sa costa pensadu po las costoire dae sos attaccos de sos piratas saracenos. Sa posissione istrategica sua permittiat de compidare sos trettos de mare intre sa Corsica e s’isula offerinde unu primu logu de defenza e unu logu de castiu mandu.

Sa turre, a fundu cuadradu est fraigada in pedra locale e est posta supra una punta pitticca chi dominat su mare, offerrinde una bista ispantosa de S’Arcipelagu de Sa Madalena e sas abbas cristallinas de sa Plaja de sa Pelosa.

Oe sa turre de Sa Pelosa est unu logu po turistas, fottografos e appassionados de istoria, chi addurant ammaghiados dae s’armonia intre architettura militare e bista naturale. Sa zura a inghiriu est amparada e ordinada po preservare s’ecosistema unicu de rena arta, bianca e fine meda e fundos riccos de flora e fauna marina. Passande in mesu a sa roccas e sas calas pitticcas, est possibile de si infundere in s’istoria bisande sas callias de atteros tempos chi controllaiant sa costa sarda.

In sos urtimos annos, sas amministratzione locales ant promovidu interventos de accontzu po garantire sa remunida de sa turre cambiandela in d’unu simbulu de sa defensa de su patrimonio culturale e naturale de s’isula. Mancari bi siat sa creschida de su turismu sa turre de Sa Pelosa mantennit unu faschinu intreu, offerinde una esperientzia chi aunit bellesa de sa bista, istoria e contos de forreddu.

“Attività realizzata con il contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2024- 2025.LR22/2018, art.22”