Unu brìnchidu in mesu a is pianetas e a is isteddos: unu bisu chi si podet acumprire gràtzias a s’istrumentatzione de calidade de s’A.O.A., s’assòtziu ogiastrinu de Astronomia formada dae astròfilos de s’Ogiastra e finas de àteros logos, aunidos dae sa passione pro s’osservatzione de su chelu, chi gèstint in manera voluntària s’Osservatòriu  Astronòmicu Ferdinando Caliumi”, postu in  sa punta de  Monte Armidda, a pagos chilòmetros dae Lanusè.

Gràtzias a is istrumentos de s’A.O.A., chi permitint de fàghere osservatziones e astrofotografias de calidade òtima, cada annu deghinas de astròfilos benint in Sardigna dae totu s’Itàlia pro fàghere is chircas issoro in s’Osservatòriu de Monte Armidda. In s’istade s’osservatòriu atirat mìgias de turistas (una mèdia de 1200 a s’annu), mentras in s’ierru a ddu bisitare sunt prus che totu is istudiantes e is dischentes, chi de sòlitu aprofitant de sa gita a Monte Armidda pro bisitare finas su Planetàtiu chi s’agatat in intro de su Litzeu Iscientìficu de Lanusè gestidu dae s’Assòtziu Ogiastrinu de Astronomia. S’Osservatòriu est abertu su lunis e su chenàbura suta prenotatzione.

Carbònia, su Museo de su Carbone: unu viazu in sos tempos de sa memòria de su Sulcis de sas minas.

In su corizone de Carbònia, a intro de sa ‘idditzola de de Serbariu, b’at a dies de oe unu de sos museos pius de importu de sa Sardigna. Est su Museo de su Carbone, chi est dedicadu a s’istoria de sas minas. Est unu logu chi nos contat non solu s’istoria de cussu logu, ma fintzas sa vida de òmines e fèminas chi po annos e annos ant triballiadu in cussas minas.

Serbariu, inube si triballiaiat dae su 1937 a su 1964, fuit comente una funtana de abba semper bundante, inube sa zente si nche catzaiat su sìdiu de su tribàlliu. Est cussu su logu chi at batidu dinare meda a sa zona, ma puru energia manna a totu s’Itàlia. Su carbone de cussas minas, infatis, daiat tribàlliu a sas fàbricas, a sas tzentrales e a sas ferrovias, diveninde motore de modernizatzione industriale de totu sa natzione nostra.

Addaghi ant serradu sas minas, cussos logos pariat chi nos nche los depimus ismentigare, ca pariat chi non b’aperat abbarradu pius nudda. Invetze, b’ant fatu unu prozetu de recùperu e de valorizatzione manna, dande vida noa a totu cussos logos, chi sunt divènnidos unu museo chi, ancora a dies de oe, betat a pare sa memòria istòrica, sa didatica e sa capatzidade de divulgatzione.

Po chie andat a bìere custu museo, b’at paritzos zassos de visitare. B’est sa lampisteria, chi est su logu inube b’at una mostra chi est aberta totu s’annu e chi nos contat s’istòria de su carbone, de sa mina e de sos caragolos suos,ma puru de sa ‘idda de Carbònia, nàschida in su 1938 po retzire sas famìlias de sos triballiantes. Incue b’at unu muntone de làmpanas antigas chi si impreaiant in sas minas, ma b’at fintzas trastes e documentos, filmigheddos de sos tempos de tando fatos a sos triballiantes e puru intervistas fatas addaghi sa mina fuit zai serrada.

B’at puru fotografias meda de una bellesa rara. In custos caragolos e percolos chi nos permitint de atraessare sa mina, si podent bìere totu sos logos chi cada die sos minadores pupulaiant addaghi andaiant a triballiare. In sa sala Argani bi sunt poi totu sas màchinas chi permitiant su tribàlliu a tempos de tando.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna — IMPRENTAS 2024-2025. LR 22/2018, art. 22