Sa Brigata “Sassari”, fiat istada costituida su 1° de Martzu de su 1915 a Tèmpiu (SS) e a Sìnnai (CA) cun duos Regimentos, su 151° e su 152° fanteria, formados totus de sardos ebbia. S’unidade fiat istada cunsiderada s’eredera de sas traditziones de su Terçio de Cerdena (perìodu aragonesu-ispagnolu) e de su Regimentu de Sardigna (perìodu Sabàudu).
Gasi, in s’agabbu de ghennàrgiu 1915, da su Capu de Istadu Majore de s’Esèrtzitu fiant partidos sos òrdines pro sa formatzione de sa Brigata Sassari. Sos repartos de sa 151° si fiant costituidos in Casteddu, cun sa leva obrigatòria chi corpiat totu sos comunos de sa provìntzia de Nùgoro. Sos coscritos de sas àteras provìntzias aiant postu a paresu 152, in Tèmpiu. S’unidade fiat istada costituida unende sas cumpangias pro mandamentu, gasi fiat capitadu a s’ispissu fintzas chi iscuadras intreas fiant istadas formadas de su totu dae òmines de su matessi bidda e finas dae parentes. Si fiant creados in modu naturale sos sentimentos de solidariedade, de cameratismu e de emulatzione.
In peruna chirca o istùdiu subra sa Brigata s’agatant sas motivatziones de sa creatzione de unu corpus formadu in base regionale. Si diat pòdere pensare chi siat istadu s’ùnicu modu pro “fàghere partetzipare” sos sardos a s’isfortzu bèllicu, ma non ismentigamus chi fiat giai in s’orgànicu de sa Fanteria sa Brigata Casteddu, 63° e 64° Regimentu, aposentada in tempus de paghe in Salerno, sa cale teniat intre sos distretos de reclutamentu suo su de Sàssari; su 45° Regimentu Fanteria in Sàssari e su 46° Fanteria in Casteddu teniant comente distretos de reclutamentu Avellino, Gènova, Messina, Pinerolo, Roma e Venètzia. Si diat èssere tando pòdidu fàghere a prus pagu de costituire una brigata noa faghende pònnere a pare totu sos sardos àbiles coscritos in custas formatziones istàbiles.
Cale fiat istadu su motivu chi aiat induidu s’Istadu Majore a costituire una Brigata cumposta dae sardos ebbia?
Fortzis una risposta podet èssere agatada in s’oportunidade pro s’esèrtzitu de si dotare de una fortza in manera sotziale e in manera polìtica gestìbile. In prus pro pònnere a sa proa sos resurtados operativos de unu grupu unidu pro apartenèntzia territoriale e, fortzis ancora de prus, pro si dotare de una fortza de interventu cun caraterìsticas culturales e polìticas bene definidas. Su 95% de sos Sassarinos aparteniat a sas categorias de sos massajos e de sos pastores.
Sas capatzidades de sa Brigata Sàssari fiant bènnidos subidu postas a sa proa dae s’Artu Cumandu pròpiu durante sa Prima Gherra Mundiale.
Est intre sas Brigatas prus decoradas de sa Grandu Gherra; pro reconnoschimentu de su balore e de s’eroismu de sos fantes suos a sas Banderas fiant istados cuntzèdidas 2 Medàllias de Oro pro cada regimentu, atent tentu 4 tzitatziones ispetziales subra sos bulletinos de su Cumandu Supremu, a sas fanfaras de sos regimentos su Re, motu etotu, aiat cuntzèdidu sas drapellas Beras (iscudu sabàudu e istemma de Sardigna), durante sa ritirada in su Piave sa Brigata fiat istada tzitada dae su Cumandante de sa retroguàrdia, Tenente Generale De Giorgio, a s’ammiratzione de sa Natzione e de s’Esèrtzitu pro s’abnegatzione e s’ategiamentu eròicu tentu.
“Progetto finanziato con l’Avviso Pubblico IMPRENTAS annualità 2021-2022”